Salı , 19 Mart 2024

Fikret Başkaya

Fikret Başkaya

SEMPOZYUM..

2024 Bahar dönemi açılış Sempozyumu:  “Modern Teknoloji ‘Harikaları’ Çözüm Mü Sorun Mu?’ Tarih: 6 Nisan Cumartesi Program: 10.30-11.00: Açılış Konuşması Fikret Başkaya 11.00- 12.30: 1. Oturum Melda Yaman: “Toplumsal Yeniden Üretim ve yeni teknolojiler”  Arif Koşar:  Yeni teknolojiler, işçiler ve işin geleceği  Moderatör: Mürüvet Yılmaz 13.30- 15.30: 2. Oturum Aytül Fırat: Değişen Teknoloji ve Emek Süreçleri: Vasıfsızlaşma Eğilimi Yusuf Gürsucu: Sermayenin gündemi: …

Devamı »

2024 Bahar dönemi başlıyor!

AÇILIŞ SEMPOZYUMU: Modern Teknoloji ‘Harikaları’ Çözüm Mü Sorun Mu? Tarih: 6 Nisan Cumartesi 10.00 Yer: Şişli Nazım Hikmet Kültür Merkezi BÜTÜN SEMİNERLERİMİZ ONLİNE/ZOOM ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞECEKTİR… 2024 BAHAR DÖNEMİ PROGRAM: ANTİK DÖNEM’DEN GÜNÜMÜZE: İKTİDAR VE KADIN  AYŞE HÜR Antik Dönemde Hetairalar, Lysistratalar  Ortaçağda Kadın Korkusu ve Cadı Avcılığı İslam Tarihinde Hanım Sultanlar, Bacıyan-ı Rum Selçuklu Döneminde Bacıyan-ı Rum  Osmanlı’da Harem ve …

Devamı »

Büyüme değil, büyümeme [küçülme…]

Fikret Başkaya “Sınırlı bir dünyada sınırsız büyümenin mümkün olduğuna inanan, deli değilse iktisatçıdır”                                                                                                           Kenneth Boulding Ekonomik büyüme, burjuva iktisatçılarının, burjuva politikacılarının, yüksek devlet ricalinin ‘amentüsü’ haline gelmiş bulunuyor… Slogan şöyle: ‘ekonomi büyüyecek, tüm sorunlar çözülecek… Ekonomi yüz yıldır büyüyor lâkin bütün gösterge ışıkları kırmızıda, değilse sarıya dönmüş bulunuyor… Bir ekonomi yılda ortalama %3 büyürse 23 yılda, %5 oranında büyürse …

Devamı »

Çöküş tablosundan çıkmak!

Fikret Başkaya Türkiye ekonomik, sosyal, ekolojik, politik, etik (ahlâkî) ve anlam krizleri sarmalına hapsolmuş bulunuyor. Elbette bu durum sadece son 20 yıllık dinci AKP’nin eseri değil. Çöküş tablosunun gerisinde 1980, 24 Ocak Kararları ve 12 Eylül NATO’cu, Amerikancı faşist darbe, 43 yıl önce alınan viraj var… Neoliberal gericiliğe teslim olmak var… AKP yangına körükle gitti ve tam bir sürdürülemezlik durumu ortaya çıkardı. Yağmalanmamış, talan edilmemiş, …

Devamı »

*Mezar ve mezar kazıcıları

Foti Benlisoy Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, yeni yayınladığı “Küresel Makro Görünüm” raporunda Maraş merkezli depremin tahrip ettiği bölgelerdeki yeniden yapılanma faaliyetlerinin etkilerini hesaba katarak Türkiye için 2023 ve 2024 GYSH büyüme projeksiyonlarını yüzde 2 ve yüzde 3’ten sırasıyla yüzde 2.3 ve yüzde 4’e çıkartarak revize etmiş. Yıkımın kapitalist büyümenin temeli olduğunun daha sarih bir itirafını bulmak gerçekten güç. On …

Devamı »

Yönetenleri değil, sistemi değiştirmek!

Fikret Başkaya Şeylerin seyrini değiştirmek, şeylere dair gerçeği bilmeden-söylemeden ve gereğini yapmadan mümkün değil… Marifet şeylerin şeylerini söyleyebilmekte… İnsanları köleleştiren hâkim ideolojiyi (bizde resmî ideoloji) teşhir edip onunla hesaplaşabilmekte… Bu da yalanı ve yalancıları teşhir etmeyi gerektirir… Maalesef buna cüret edebilen entelektüel zaafı var. Sadece bu dünyanın varını-yoğunu sömüren, yağmalayan, talan eden mülk sahibi egemenleri değil, “aydın” denilen hâkim ideoloji …

Devamı »

Bir genel tekrarın utancı…

Fikret Başkaya “Para kral oldukça, özgürlük de adalet de mümkün değildir” Albert Camus Yegâne ereği kâr etmek ve kârı büyütmek olan, her türlü etik (ahlâkî) değere yabancılaşmış bir sosyal sistemde şeylerin sarpa sarmaması mümkün değildir. Üretimin aslî (birincil) amacının insan ihtiyaçlarını karşılamak değil, kârı, dolayısıyla sermayeyi büyütmek olduğu durumda, sadece sosyal mahiyetteki sorunlar değil, doğa tahribatının da derinleşmesi, yaşamın temelinin …

Devamı »

*Fikret Başkaya: Kapitalizmin içinde bulunduğu durum kriz değil, çöküş

Röportaj: Mühdan Sağlam Dünyada resesyon olgusu belirginleşiyor. İngiltere’de Fransa’da kitleler sokaklarda seslerini eşitsizliğe karşı yükseltiyor. Merkez bankalarının faiz artırımı sıradanlaşsa da krize çözüm üretilemiyor. Servet uçurumuna karşı servet vergisi çözüm olarak işaret ediliyor. Türkiye’de yoksulluk mutlaklaşırken, toplumsal buhran derinleşiyor. Dünya ekonomisinde ne oluyor? Hep bu son denen kapitalist krizler neden son bulmuyor? Türkiye ekonomisinde sorun nereden kaynaklanıyor? Servet vergisi, keskinleşen …

Devamı »

Millet ve Vekili

Fikret Başkaya Vekil müvekkili varsayar. İlişkinin yönünün müvekkilden vekile doğru olması gerekir. Başka türlü söylersek, seçilenlerin halk iradesine dayanması ve onu temsil etmesi gerekir. Oysa halk siyasi sürece beş yılda bir kere ‘müdahale’ ediyor. 1825 günde bir… Aslında o bir günde yaptığı da parti başkanı tarafından ‘tayın’ edileni onaylamak… Velhasıl ortada adına layık bir seçim ve temsil yok, hiçbir zaman …

Devamı »

Hrant Dink Cinayeti veya “Genel Tekrar!” * Fikret Başkaya

Hrant Dink bir Anadolu Ermenisiydi, sosyalistti, muhalifti, Türkçe-Ermenice bir gazete yayınlamaya cüret etmişti, “kutsal devletin” mayınlı alanına girmişti… Katli vacipti ve gereği düşüldü… Hakkında ‘Türklüğü ‘aşağılamaktan’, ‘davayı etkilemekten’ davalar açıldı. Aslında açılan davalar cinayete giden yolun taşlarını döşemek içindi…  Türkiye’deki rejim muhalifini düşman, farklı düşüneni hain sayar ve gereğini yapar, yapıyor… En değerli şairlerini, yazarlarını, sanatçılarını, düşünürlerini, bilim insanlarını, gazetecilerini …

Devamı »

 

Diziler ve dizilenler… Fikret Başkaya Geride kalan üç on yılda, özel televizyon kanallarının kurulmasıyla Türkiye’de televizyon dizi sanayii önemli bir gelişme kaydetti. Dizi üretimi hızlı bir tempoyla arttı. Türk dizileri 150’den fazla ülkeye (Orta-Doğu, Kuzey ve Kara Afrika, Orta ve Güney Amerika) ihraç edildi. İhracatın portesi yılda 350 milyon doları aşmış görünüyor. Aslında diziler reklamlarla ayakta kalıyor. Ortama insan günde …

Devamı »

Ücret artışı mı enflasyona, enflasyon mu ücret artışına neden oluyor?

Mustafa Durmuş Bu yılın başından itibaren asgari ücretin 8,506 TL’ye yükseltilmesinin ardından beklenen tartışma da başladı: “Bu zam, beraberinde fiyat artışlarına neden olur mu, enflasyon artar mı?” Nitekim marketler ve bir kısım esnaf, Aralık ayındaki bu zam açıklamasının hemen ardından (henüz zam uygulanmaya başlamadan)  fiyat etiketlerini değiştirmeye başladı. Buradan hareketle de yüksek enflasyonun sorumlusu da en azından bazı kesimlerce tespit …

Devamı »

Ne ile cebelleştiğini bilmek!

Fikret Başkaya “Şeyleri adıyla çağırmamak bir yalan söyleme yöntemidir…” Burjuva siyaseti topluma tuzak kurmaktır. Demokrasinin vazgeçilmezleri sayılan siyasi partiler toplumu kutuplaştırıyor, ‘hasım kaplara’ ayırıyor. Sömürü, yağma ve talan kolaylaşıyor…. Oldum olası Türkiye’de siyaset, bütçenin, hazinenin ve müştereklerin yağmalanmasıyla yol alıyor. Fakat geride kalan 20 yılda iktidar olan Siyasal İslamcı AKP bütün rekorları kırdı… Artık yağmalanmamış, talan edilmemiş hiçbir şey bırakmadılar… …

Devamı »

AKP Sözlüğü…

Fikret Başkaya AKP Politik İslamcı bir parti. Başlarda gerçek niyetini gizledi. Politik İslam, 1920’li, 1930’lu yıllarda İngiliz Oryantalistleri tarafından peydahlandı. Amaç, Müslüman coğrafyasındaki anti-kolonlayist, anti-emperyalist, ulusçu, demokratik-sosyalist akımların ve hareketlerin önünü kesmekti. İlk meyvesini Hint yarım-kıtasının Hindistan-Pakistan olarak bölünmesinde verdi… Şimdilerde de emperyalizm hesabına devletleri çökertmenin bir aracı işlevi görüyor. Politik İslam’ın bir toplum projesi yoktur. Dünyayı anlamaktan acizdirler. Laikliğin, …

Devamı »

Katar’da futbol şovu veya insanlığın sefil halleri…

Fikret Başkaya Kapitalizmin her ileri aşaması, daha çok metalaşma, nesneleşme, şeyleşme, daha çok paralılaşma, daha çok soysuzlaşma, etik (ahlâkî) yozlaşma demektir… Kapitalizm sınırsız büyüme-genişleme dinamiğine ve eğilimine sahiptir. Oysa, etik sınır demektir… Potansiyel olarak yapılabilir olandan sakınmaktır. Velhasıl kapitalizm etik (ahlâkî) değerlere külliyen yabancılaşmış bir sistemdir… Sadece insan emeğini (çalışmasını) metalaştırmıyor, insan ve toplum yaşamının tüm veçhelerine nüfuz ediyor, metalaştırıyor …

Devamı »

İklim Zirveleri veya seyirciyi oyalamak!

Fikret Başkaya Medaows Raporu veya Roma Kulübü Raporu (1972) olarak da bilinen ‘Büyümenin Sınırlar’ Raporundan bu yana 50 yıl, ‘Sürdürülebilir Kalkınma’’ ki, ilk defa Birleşmiş Milletlerin ‘Ortak Geleceğimiz’ Raporunda 1987’de dillendirilmişti 35 yıl, Rio de Janeiro Gezegen Zirvesinden 30 yıl, Kyoto Protokolunun ilanından da 25 yıl geride kaldı ve İklim Konferanslarının 27’incisi  bu günlerde Mısır’ın Şarm El Şeyh ketinde devam …

Devamı »

İflasın Gerisinde ne var?

Fikret Başkaya “Bir toplumsal formasyonun başarısı, düne göre bugün neye sahip olduğuyla değil, karşı karşıya olduğu sorunları çözebilme yeteneğiyle ölçülür”. (1) Cumhuriyetin ilanından bu yana 99 yıl geride kaldı ve bu zaman zarfında gerçek bir Cumhuriyetin esamesi hiç okunmadı. “Yeni rejimin” ne olduğu, mefhum-u muhalifinden, karşıt anlamlısından giderek tanımlandı. Padişahlık değil, o halde cumhuriyettir dendi. Cumhuriyetin ilanında kitlelerin hiçbir dahli …

Devamı »

Kapitalizm de Kapitalist Devlet de Öldürür… Fikret Başkaya

“Mükellef ilan oldu gelin dediler  Cehennem deliğine girin dediler” * Fikret Başkaya Her gün birkaç, her ay yüzden, yılda binden çok işçi ekmek parası kazanmaya çalışırken ölüyor. Bu ölümlere “iş kazası” diyorlar… Aslında kaza istisnai bir şey değil midir? Sürekli tekrarlanan, binlerce işçinin ölümünü “kaza” deyip geçiştirmek uygun düşer mi? Eğer bu ölümler, bu cinayetler gerekli iş güvenliği tedbirlerinin alınmamasının, …

Devamı »

Fosil kapitalizm veya bir dönemin sonu… Fikret Başkaya

          Fikret Başkaya  Kapitalizm sürekli olarak büyümek zorunda olan bir üretim tarzıdır, uygarlıktır. Her seferinde daha çok üretme zorunluluğu var. Durmak da yavaşlamak da yok… Asla bana bu kadarı yeter, burada durayım demez…  Büyümeden varlığını sürdüremez. Aşırı üretim de aşırı tüketimle mümkündür. Şimdilerde üretilen şeylerin dörtte üçü (3/4) ya gereksiz ya da zararlı… Bu durum, kapitalizm …

Devamı »

24 Ocak Kararları + 12 Eylül NATO’cu Darbe + Dinci AKP = Çöküş Fikret Başkaya

              Fikret Başkaya   “Gerçek kalkınmanın dış ilişkilerin kontrolünü gerektirdiği mantıkî sonucuna varıyordum. Başka türlü ifade edersek, kopuşu gerektiriyordu ve kopuş olmadan girişilecek yapısal reformların başarısızlığı kaçınılmazdı”. Samir Amin*   24 Ocak kararları sadece bildik bir anti-kriz ekonomik programdan ibaret değildi. Ekonominin yörüngesini değiştirme amacıyla dayatılmıştı. Tipik bir ‘yeniden kompradorlaşma programıydı ama retorik farklıydı. …

Devamı »

Selçuk Kozağaçlı: Ezilenlerin vicdanı… Fikret Başkaya

  Selçuk Kozağaçlı Kasım 2017’den beri Silivri ceza evinde rehin tutuluyor. Neden? Yektin bir hukukçu, yüreği ezilen ve sömürülen halkın tarafından atan inançlı bir devrimci olduğu için… Hak ve adalet savunucusu olduğu, asıl işini, yapılması gerekeni yaptığı için… Bir insan ‘asıl işini’ yaptığı için cezalandırılır mı? Eğer, ‘demokratik, laik, sosyal hukuk devleti’ denilen söz konusuysa neden olmasın?   AKP 2002 …

Devamı »

Bilim ve teknoloji fetişizmine dair kısa not… Fikret Başkaya

          Fikret Başkaya   “ Bilim, sadece bilimcilerin ellerine bırakılmayacak kadar çok önemli bir şeydir”                                                                                   …

Devamı »

DOĞA TOPLUM BAĞLAMINDA KAPİTALİST ÇÖKÜŞTEN ÇIKIŞ NASIL OLABİLİR? Emet Değirmenci Fikret Başkaya Söyleşisi

  Emet Değirmenc   DOĞA TOPLUM BAĞLAMINDA KAPİTALİST ÇÖKÜŞTEN ÇIKIŞ NASIL OLABİLİR? Emet Değirmenci Fikret Başkaya Söyleşisi Hocam merhaba. Kitaplarınız üzerine değişik yıllarda yaptığım bu dördüncü söyleşiye hoşgeldiniz. Kapitalizm eleştirisi ve yeni paradigmayı yaratmaya dair düşünce dizinizde ekolojik çöküş gerçeği üzerine yaptığınız tespitler var. Son kitabınız “Çıkış Buradan: Perspektifi ve Paradigmayı Değiştirmek” kitabınızda yeni paradigmada çıkış noktalarına işaret ediyorsunuz. Bu bağlamda tüm üretim …

Devamı »

Neden Kapitalizm dahilinde iklim krizi, ekolojik yıkım ve sosyal kötülükler derinleşmeye devam eder? Fikret Başkaya

        Fikret Başkaya Aslında kapitalizmin tanımı gereği öyledir… Kapitalizm kâra, temel üretim ve yaşam araçlarının özel mülkiyetine, insanların [kadının ve erkeğin) ve doğanın sömürüsüne, çılgın rekabete, sınırsız ekonomik büyümeye, bireyciliğe dayanan bir toplum modeli veya üretim tarzıdır…   Birleşmiş Milletlerin ‘1992 Rio Dünya Çevre ve kalkınma zirvesinden’ bugüne tam 30 yıl geride kaldı ve bu zaman zarfında …

Devamı »

‘İnsanlık’ değil, kapitalizm… Fikret Başkaya

    Atmosfer ısınmaya devam ediyor, biyo-çeşitlilik ve canlı türleri hızlı bir tempoyla azalıyor, şimdilerde yok oluşun normalin 100 ila 1000 kat arttığını tahmin ediliyor… Bilim insanları önümüzdeki on yıllarda ekosistem için vazgeçilmez olan  1 milyon türün yok olacağını haber veriyor ve insanın da ‘o türlerden biri’ olduğu pek akla gelmiyor… Kuraklık, seller, orman yangınları artıyor, deniz seviyeleri yükseliyor, okyanuslar …

Devamı »

*FİKRET BAŞKAYA’YLA ÇIKIŞ BURADAN ÜZERİNE Bunamaya karşı organik bağlar Söyleşi: Bekir Avcı

İklim krizi, savaşlar, göçler, salgınlar, yoksulluk, açlık… Bu tablodan çıkış nasıl mümkün olabilir? “Azgelişmişliğin Sürekliliği”, “Paradigmanın İflası” gibi kitaplarıyla başlattığı düşünce dizisini geçtiğimiz günlerde yayınlanan “Çıkış Buradan: Perspektifi ve Paradigmayı Değiştirmek”le sürdüren yazar-akademisyen Fikret Başkaya’yı dinliyoruz. Kavramsal sanatçı Agnes Denes, New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’nin yanına kurduğu buğday tarlasında, “Wheatfield –A Confrontation”, 1982 Yeni kitabınız Çıkış Buradan için “Paradigmanın İflası’yla başlayan yolculuğun önemli …

Devamı »

“Bacasız sanayinin dumanı!”

  Fikret Başkaya   Turizmin ‘bacasız sanayi’ olduğu, dünya barışına hizmet ettiği, farklı kültürleri birlerine yaklaştırdığı, yoksulluğun çaresi olduğu, yoksul ülkelerin kalkınmasının bir aracı olduğu… söyleniyor. Gerçekten öyle mi?   Turizm (seyahat) XVIII’inci yüzyılda soylular sınıfının (Aristokların), XIX’uncu yüzyılda da burjuvaların bir etkinlik alanıydı… XX’inci yüzyılda, daha çok yüzyılın ikinci yarısında işçi sınıfının ücretli izin hakkını kazanmasıyla, özellikle emperyalist ülkelerde  …

Devamı »

NATO: Emperyalist yayılmacılığın hizmetinde bir savaş makinası…

        Fikret Başkaya   Hâkim retorikte NATO, ‘dünya barışının garantörü’, ‘demokrasinin hamisi’ sayılıyor…  Lâkin retorik realiteden farklı… Aslında NATO, Amerikan emperyalist yayılmacılığının hizmetinde bir savaş makinasıdır. Güya Sovyetler Birliğine karşı kuruldu (1949) ama o dönemde Sovyetler Birliği asla yayılmacı emeller taşımıyordu. Avrupa’da ‘barış içinde birlikte yaşama’ (coexistance pacifique) yanlısıydı. Kapitalizm vahşi, çılgın rekabete dayalı bir işleyişe sahiptir. …

Devamı »

“Ateş en çok dumanı sönerken çıkarır…” (1)

  ‘Savaş Barıştır/Özgürlük köleliktir/ Cehalet güçtür’.  George Orwell. Fikret Başkaya Politik İslamcı AKP (Saray) rejimi, beka ve terörle mücadele retoriğiyle iktidarını sürdürmeyi amaçlıyor. Eğer beka diye bir şey varsa, bekanın önündeki en büyük engel bizzat Saray rejiminin kendisidir… Terörle mücadeleye gelince, bugün itibariyle Türkiye’deki rejimin  katıksız bir devlet terör rejimi olduğu kesindir… Bir insanın, bir halk kesiminin, bir kurumun terörist …

Devamı »

Gıda krizinin asıl nedeni savaş değil… Fikret Başkaya

Rusya-Ukrayna savaşı gıda krizinin asıl nedeni değil. Sadece krizi görünür hale getirdi.  Gıda krizi denilenin, başka türlü söylersek açlığın ve yetersiz beslenmenin asıl nedeni, neokolonyalizm/emperyalizm kavramlarını angaje ediyor. İkinci emperyalist savaşın sonunda tartışmasız hegemonik bir güç haline gelen ABD, Dünya Bankası’nı ve Uluslararası Para Fonu’nu (IMF) kurdu. Bu iki örgütün misyonu dünyanın geri kalanını (azgelişmiş ülkeler veya Üçüncü Dünya denilenler) …

Devamı »

Bir çöküşün kısa öyküsü… Fikret Başkaya

          Türkiye’nin mülk sahibi sınıfları ve yönetici elitleri insanlara 100 yıldır “muasır medeniyet seviyesini yakalamayı ve aşmayı” vadediyor. Lâkin hedef ufukta bir çizgi gibi hep uzaklara kayıyor… Şimdilerde dinci AKP 2053, değilse 2071’de amacın hasıl olacağından emin görünüyor… Aslında ‘muasır medeniyet’, dünyanın geri kalanını sömüren, yağmalayan, talan eden emperyalist-kolonyalist- ırkçı kapitalist ülkeler demek. Onların nesi sizi …

Devamı »

Kapitalizm – Ulus Devlet – Savaş Fikret Başkaya

Savaşlar sürekli tekrarlanyor zira kapitalizm emperyalizm peydahlamadan, emperyalizm savaşsız, hegemonya düşmansız yapamaz. Kapitalizm vahşi rekabete dayanan, sınırsız büyüme-genişleme-yayılma dinamiğine ve eğilimine sahip bir sistemdir… Esasen biri yatay, diğeri dikey, ikili bir yayılma-genişleme seyri izliyor. Yatay yayılma, daha önce kapitalist üretim ilişkileriyle ‘tanışmamış’, prekapitalist ülkeleri, bölgeleri ektisi altına alma, dikey genişleme de halen kapitalist ilişkilerin geçerli olduğu alanda derinleşmedir…   Kapitalizm …

Devamı »

Sosyal sefalet, ekolojik felaket, etik yozlaşma… Fikret Başkaya

                     “Yediği yoksul eti                                                                                           İçtiği kan olmuştur…” Yunus Emre                                                                                                                                Kapitalizm insanlığın ‘normal hali’ değil, bir sapmaydı. Araçlarla amaçlar ters-yüz olmuş, öküz arabanın arkasına koşulmuş durumdadır… Şimdilerde yüzleşmek zorunda olduğumuz sayısız sorunların, işte açlığın, yoksulluğun, sefaletin, ekolojik yıkımın, iklim krizinin, anlam kaybının, etik yozlaşmanın gerisinde söz konusu ters-yüz …

Devamı »

Halk düşmanı devlet! Fikret Başkaya

              Kapitalist toplumda devletin üç işlevi vardır: 1. Sermayenin hareketine uygun koşulları oluşturmak; 2. Özel sektör [sermaye] tarafından asgari düzeyde bile karşılanması mümkün olmayan ‘kamu hizmetlerini’ sağlamak; 3. Zenginleri yoksullardan korumak… Neoliberal küreselleşme çağında durum değişti. A’dan Z’ye her şey özelleştirildiğine, bir kâr aracına dönüştürüldüğüne, müştereklerin’ yerinde yeller estiğine göre, artık devletin işlevi ikiye …

Devamı »

Ukrayna’ya dair gerçeği söylemek! Fikret Başkaya

        ABD İkinci emperyalist savaşın sonunda tartışmasız hegemonik bir güç haline geldi. O kadar ki, bir başına dünya sanayi üretiminin yarıdan fazlasını sağlıyordu. Faşizmin yenilgisinde başat rol oynayan Sovyetler Birliği’nin de etkinlik alanı Avrupa’nın ortalarına kadar genişledi, prestiji arttı. ABD başkanı Roosevelt’le Stalin arasındaki bir kompromiye göre, “Hür Dünya”, ABD’nin, “Komünist Blok” da Sovyetler Birliğinin nüfuz bölgesi …

Devamı »

Samir Amin’le Söyleşi Fikret Başkaya

  “Amerikalıların istediği yegane şey, bölgenin kaos ortamına sokulmasıdır…”   Fikret Başkaya: Geçen yılın Eylül sonunda Cezayir’deki kollokyumdan 11 ay sonra seninle yeniden buluşmak güzel bir sürpriz oldu. Türkiye’ye hoş geldin. İstersen şöyle başlayalım. Emperyalist savaşlar söz konusu ama aslında “emperyalist saldırı savaşı” veya “emperyalist işgal” demek daha doğru. Sana göre bu savaşların asıl nedeni ne? Emperyalist kamp bu savaşlarla …

Devamı »

Oxymore – Fikret Başkaya

    Oxymore, oxymoron, Kadim Grekçe bir kavram. Karşıt anlamlı (antinomik) iki kelimeyi veya kavramı yan yana getirmeye deniyor. İşte, gerçek yalanlar, gecenin aydınlığı, bakire anne, özel halk otobüsü, sürdürülebilir kalkınma gibi…  Sanatçıların, şairlerin, edebiyatçıların, eski dildeki tecâhül-i arifane [bilinen bir şeyi, edebî bir nükte ile bilinmiyormuş veyâ başka türlü biliniyormuş gibi gösterme sanatı) denilenin bir gereği olarak oxymore’a başvurmalarının …

Devamı »

“KAPİTALİST KIYAMET” Sermeyi mi dünya mı? – Fikret Başkaya

                                         Yazının başlığı, Foti Benlisoy’un Habitus Yayıncılık’tan çıkan harika eserinin başlığı. Alt-başlık insanlığın ve uygarlığın nasıl bir ikilemle karşı karşıya olduğunu, nasıl tehlikeli bir kavşağa gelip dayandığını ima ediyor… Aslında kapakta ‘alarm çıkış kapısı’ da bir okla gösterilmiş. Kitap, altı bölüm, 341 sayfadan oluşuyor. Kitabı okuduğunuzda, Türkiye’de yapılan “tartışmaların” ne kadar saçma ne kadar anlamsız ne …

Devamı »

Ölü bilgilerin tahakkümünden kurtulmak! – Fikret Başkaya

          “… birçok kanıtın biriktiği, fakat düşüncenin geri kaldığı zamanlarda daima ansiklopediciler çağı başlar…”                                                                                                                                  Karl Marx “Eleştiri silahı, silahların eleştirisinin yerini alamaz. Maddi güç ancak maddi bir güçle yenilgiye uğratılmalıdır. yığınları etkisi altına aldığında, teori maddi bir güç durumuna gelir.” Karl Marx Şeyler, sosyal olgular sürekli değişen dinamik bir süreç olarak tezahür ediyor. Oysa onları …

Devamı »

Dinci gericilik ‘gemi azıya almışken’… Fikret Başkaya

          Son Milli Eğitim Şurasında ana okulu çağındaki çocuklara (4-5 yaş) dini eğitim verme kararı alınmış. Aslında bu gidişle 2-3 yaşa da inebilirler… Böyle bir şey herhalde Taliban’ın bile aklına gelmezdi… Neyse bizim eğitimcilerimiz erken davranmışlar. Çocukların kimlere emanet edildiğini bir düşünün… Asgari pedagojik formasyona sahip biri bu kepazeliği kabullenebilir mi? Aslında bu kadarı bile Türkiye’de …

Devamı »

Asgari ücret – azami hırsızlık… Fikret Başkaya

            “Ol mahiler ki derya içredirler deryayı bilmezler.” Hayalî (1)   Balıkların denizde yaşayıp da denizi bilmedikleri gibi, insanlar da kapitalist toplumda yaşıyorlar da kapitalizmi bilmiyorlar… Fakat bilmeyen sadece sıradan insanlar değildir, eğitimli taife de kapitalizmi bilmez, merak da etmez. Kapitalizmi insanlığın normal hali sayar… Dahası, burnundan kıl aldırmayan akademik iktisatçı, iktisat profesörü de bilmez. …

Devamı »

Joe Biden’in demokrasi zirvesi veya “her söz her ağıza yakışmaz” denmiştir… Fikret Başkaya

            ABD, İkinci emperyalist savaşın sonunda tartışmasız bir hegemonik güç haline geldi. O kadar ki, bir başına dünya sanayi üretiminin yarıdan fazlasını sağlıyordu… Emperyalist savaşta Almanya, Japonya, İtalya çökertilmiş, İngiltere ve Fransa da büyük kan kaybına uğramışlardı… Rotayı ABD’nin belirlediği, İngiltere, Fransa ve Japonya’dan oluşan yeni bir hiyerarşi ortaya çıktı. Samir Amin ona kollektif emperyalizm …

Devamı »

TÜRK-İŞ veya Sendikacıları Nasıl bilirsiniz? Fikret Başkaya

        Türk-İş genel başkanı Ergun Atalay, 1 Aralık’ta başlayacak asgari ücret görüşmeleriyle ilgili olarak, bir rakam telaffuz etmeyeceklerini, hükümetin teklifini beklediklerini söyledi… Asgari ücreti kimin, nasıl belirlediğini bildikleri için bir rakamı telaffuz etmiyorlar… Cumhuriyet döneminde, 1947 yılına kadar işçilerin sendika kurması yasaktı… Esasen her şey yasaktı… 1946 yılında Cemiyetler Kanununda yapılan bir değişiklik, dernek kurmanın önünü açtı …

Devamı »

Yüzleşmek zorunda olduğumuz sorunlar “kötü politikaların” değil, “kötü sistemin” eseri… – Fikret Başkaya

      “Gerçek kalkınmanın dış ilişkilerin kontrolünü gerektirdiği mantıki sonucuna varıyordum. Başka türlü ifade edersek, kopuşu gerektiriyordu ve kopuş olmadan girişilecek yapısal reformların başarısızlığı kaçınılmazdı.”[1]                                                                                                Samir Amin   Türkiye ekonomisi her geçen gün daha çok dibe vururken, çöküş derinleşirken ‘iyi politikalarla’ bu durumdan çıkılabileceği beklentisi ve umudu hâlâ canlı… İşte, iyi bir Merkez Bankası Başkanı ile iyi bir …

Devamı »

Greta Thunberg’in mektubu…- Fikret Başkaya

Greta Thunberg’in mektubu…   Fikret Başkaya Çocuk yaşında iklim mücadelesinin sembolü haline gelen İsveçli Greta Thunberg, Glasgow İklim Zirvesi öncesinde yazdığı bir mektupla sorumlu hükümetleri suçluyor, daha geç olmadan harekete geçmeleri gereğini bir defa daha hatırlatıyor…                         1994’den beri iklim zirveleri düzenleniyor ve her zirveden sonra durum daha da …

Devamı »

Siyasî cinayetler ve katliamlar istisna değil, kuraldır. – Fikret Başkaya

Şimdilerde ‘siyasî cinayetler olur mu, sorusu gündemde. Olmaması için bir neden var mı? Türkiye’nin yüzyıllık tarihi siyasî cinayetlerin ve kitle katliamlarının da tarihi olduğuna göre… Bu ülkede siyasî cinayetler ve katliamlar, kutsal devletin bekası için yapılır. Benim asıl devlet partisi dediğim görünmeyen iktidar odağı, kendini devletin gerçek sahibi sayar ve gerekli gördüğünde gereğini yapar… Bu rejimin niteliği hiçbir zaman gerektiği …

Devamı »

Coronavirüs: Ölenler ve kâr edenler… Fikret Başkaya

        Coronavirüs’ün sınıf farkı gözetmeksizin her kesimi eşit düzeyde vurduğuna dair genel bir kabul var. Bu doğru değil. Salgınlar daima yoksulların, mütevazı toplum kesimlerinin başına musallat olur. Sosyal hiyerarşinin ne kadar aşağılarındaysanız, Coronavirüs’e (salgına) maruz kalmanız da o kadar yüksektir. Yoksulların sağlık performansı daima düşüktür. Yeterli beslenemezler, bağışıklık sistemleri ekseri yetersizdir. Dolayısıyla virüse karşı ‘korunaklı’ değillerdir. Yüksek …

Devamı »

Diyanet: Söyleyene değil, söyletene bak! – Fikret Başkaya

          “ İnanç sokakta olmasın, mahallede olmasın, şehirde olmasın ve insanın içinde olsun gibi bir anlayış var. İnsan ile Allah arasında olsun, evine, ticaretine, siyasetine, adaletine yansımasın diye ortalığı ayağa kaldırıyorlar”.   Ali Erbaş, Diyanet İşleri Başkanı   Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın Ayasofya’nın ibadete açılışındaki kılıçlı şovu ve sonrasında yaptığı açıklamalar haklı tepkilere neden oluyor. …

Devamı »

“Terör, Terörist, Terörle Mücadele…” – Fikret Başkaya

          “İstikrar: Amerika’nın düşmanıdır.”  (Stability: America’s enemy)   Albay Ralph Peter   ABD, ikinci emperyalist savaş sonrasında tartışmasız hegemonik bir güç haline geldi ve emperyalist hiyerarşinin tepesine oturdu. İngiliz hegemonyası 1910’lu yıllardan beri aşınmaktaydı; 1945 sonrasında hegemonya Atlantik’in ötesi yakasına geçti. ABD, savaş sonrasında dünya sanayi üretiminin %50’den fazlasını bir başına sağlıyordu… Emperyalist savaşın sonunda Almanya …

Devamı »

Afganistan veya ‘Şark cephesinde yeni bir sey yok’…Fikret Başkaya

  * “Amiral Arthur Cebrowski dünyayı ikiye böldü: Küreselleşmiş devletler ve diğerleri. İkinciler, sadece doğal zenginlik ve emek gücü deposu olmaya mahkumdur. 11 Eylül sonrası Pentagon’un görevi artık savaşları kazanmak değil, küreselleşmemiş bölgeleri devlet yapılarından yoksun bırakmak ve buralarda kaos yaratmaktır”.(1)  ** “Katliam, kölelik ve yağma pahasına edinilen servetler, sermayeye dönüştürülmek üzere metropollere getiriliyordu”. Karl Marx (2) •Batı’nın zenginliği dünyanın …

Devamı »

Büyük yangın, büyük yıkım ve dinci İktidarın sefaleti… Fikret Başkaya

    “… Gericilik kaygan bir zemindir ki, adımını attın mı kendini aşağıda bulursun.” Engels*   Türkiye zaten yangın kuşağında, dolayısıyla orman yangınları bir istisna değil.  Atmosferin ısınmasıyla da yangınların sayısı ve yoğunluğu artmış bulunuyor… Yangınlar insan kaynaklı olduğu gibi, kendiliğinden de başlayabiliyor. İnsan kökenli yangınlar ihmalin veya kastın sonucu çıkıyor. Kökeni ne olursa olsun ‘iklim krizi’ yangınların sayısını ve …

Devamı »

Rejimin Niteliğine Dair On Tez. Fikret Başkaya

      Türkiye’de ortalama bilinç, köşeli, bağnaz bir resmî tarih ve resmî ideoloji tarafından ‘iğdişleştirilmiş’, dumura uğratılmış bir bilinçtir. Resmî tarih, yalana, tahrifata, yok saymaya, adıyla çağırmamaya dayanan bir tarih versiyonudur. Fakat, resmî tarih, kendi başına bir amaç değildir. Resmî ideolojinin hammaddesidir. Şeylerin gerçeğine nufûz etmeyi zorlaştıran bir şey de Avrupa-merkezcilik, veya Avrupa-merkezli ideolojik yabancılaşma denilendir… Avrupa-merkezli yabancılaşma, eğitimli …

Devamı »

Kapitalizmle birlikte burjuva siyaseti de çöküyor… – Fikret Başkaya

    “Bu ancak şu anlama gelebilir: Oradan çıkmak için yol yok değil ama artık vakit, bugüne kadar bellediğimiz bütün eski yolları terk etme vaktidir”.                                                                                                           Aimé Césaire   “Eski dünya ölüyor, yenisi ise ufukta görünmüyor ve bu alacakaranlıkta canavarlar ürüyor”.                                                                                                                  Antonio Gramsci   Kapitalizm krizlerle yol alabilen bir sistem. Krizler arızi, beklenmedik bir şey değil, sistemin …

Devamı »

“Müştereklerden” yoksun bir toplumsal yaşam sürdürülebilir değildir. – Fikret Başkaya

          [Not: Bu yazı: Kutsal devletin faşist katili tarafından hunharca katledilen Deniz Poyraz’ın saygıdeğer anısına adanmıştır… ]   “Ne bir toplum, ne bir ulus, ne de tüm çağdaş toplumların tamamı toprakların sahibidir. Onlar sadece kullanıcıdırlar, birer aile babası gibi [boni patres familias) iyileştirerek onu gelecek nesillere bırakmak zorundadırlar.” Karl Marx   “Doymak bilmez ihtiyaçlarını karşılamak için doğal …

Devamı »

İlerleme, kalkınma ve büyüme adına yok edilen doğa, çürüyen toplum… -Fikret Başkaya

  Kapitalizm, mülksüzleştirerek sermaye biriktirmektir. İnsana ve doğaya zarar vermeden, sosyal kötülükleri azdırmadan, ekolojik dengeleri aşındırmadan yol alması mümkün olmayan, absürt, lanetli bir sistem, bir üretim tarzıdır… Gerçek durum böyledir ama söylem başkadır… Maalesef, insanlar ekseri yıkılanı değil, yapılanı görme eğilimindedirler… Ve bu tavır olup bitenleri meşrulaştırıyor, egemenlerin işini kolaylaştırıyor… Kapitalizmin ürettiği, kapitalizmi de yeniden ve yeniden üreten, sıradan insanı …

Devamı »

“Devletin Ülkesi ve Milleti…”(1) – Fikret Başkaya

              “ Görüntü gerçek olsaydı, bilime gerek kalmazdı”                                                                                                           Karl Marx Anayasada ‘devletin ülkesi ve milleti’ deniyor. Bir devlet var, bir de onun ülkesi ve milleti var… İlişkinin yönü devletten halka, emekçi kitlelere doğru… Bu, Eski Rejimlere (Ancien Régimes) mahsus bir şeydir. Orada ilişkinin yönü kraldan, padişahtan, imparatordan, Saraydan halka, halklara, kitlelere doğrudur… Halk tebâdır, …

Devamı »

Kapitalizm – Devlet – Mafya… -Fikret Başkaya

        “Kapitalizm yasal mafya, mafya da yasal olmayan kapitalizmdir”.                                                            Dario Bötancourt- Maria Garcia   “Kapitalizm, egemen sınıf tarafından kanunileştirilmiş (yasalara bağlanmış) bir kanunsuzluktur”.                                                Al Capone (Amerikalı mafya lideri, milyoner)   “Devlet için kurşun atan da şereflidir, kurşun yiyen de şereflidir”.                                                             Tansu Çiller (Eski başbakan)     Mafya lideri Sedat Peker’in yaptığı peş peşe açıklamalar, …

Devamı »

Yaşlılara Ölüm… Fikret Başkaya

    “ Eğer bir sonununuz varsa ve çözümünü politik sınıftan bekliyorsanız, iki sorununuz var demektir”                                                                                                                                                 Albert Einstein   Korona Virüs salgını birçok şeyi açık etti. Ahlâkî değerlerin ne kadar aşındığını, değer ölçüsünün nasıl yok olduğunu, dayanışma- yardımlaşma duygusunun nasıl köreldiğini, ekonominin ne kadar kırılgan bir zemin üzerinde durduğunu, dinci iktidarın kendisi için krizi nasıl bir fırsata dönüştürdüğünü, …

Devamı »

KAPİTALİZM EMPERYALİZM ÜRETMEDEN, EMPERYALİZM SAVAŞSIZ, HEGEMONYA DÜŞMANSIZ YAPAMAZ… – Fikret Başkaya

      “Bütün eylemimiz emperyalizme karşı bir savaş narası ve insan soyunun büyük düşmanı ABD’ye karşı halkların birliği yönünde hararetli bir çağrı niteliği taşıyor.” Ernesto Che Guevera*   Kapitalizm varlığını büyümeye borçludur. Büyümek, genişlemek, yayılmak, derinleşmek bir ‘tercih sorunu’ değil, zorunluluktur… Sistemin mantığında içerilmiş bir temel eğilimdir. Başka türlü söylersek, büyüme veya yok olma ikilemi söz konusudur. Büyüme-yayılma-genişleme de …

Devamı »

Fikret Başkaya: “Bilinç devrimine, etik ve entelektüel bir yenilenmeye ihtiyaç var”- Serdar Kırımlı

      “Gönüllü yetingenlik tercihi yapmış, yıllardan beri öyle yaşayan biri olarak…” diyorsunuz. Gönüllü yetingenlikten ne anlamalıyız?   Azla yetinmek, insan refahının ve mutluluğun daha çok şey sahip olmaktan geçmediğini bilmek. Neyin gerçekten ihtiyaç olduğuna kendin karar vermek. Abuk-subuk şeylere sahip olmak için didinip durmamak. Tüketim saçmalığından uzak durmak. Reklamların nasıl rezil bir şey olduğunu bilmek…Tüketim yarışında başkalarını geçmeye …

Devamı »

Müesses nizamın muhalefeti… – Fikret Başkaya

      Savaş Barıştır, Özgürlük Köleliktir, Cahillik Güçtür.                                                                                                       …

Devamı »