Fikret Başkaya

Söyleşi: Mehmet Fuat Kırımlıoğlu Doğru hatırlıyorsam, fanatik İslamcı örgütlerin Suriye’ye saldırdığı 2012 yılında Özgür Üniversite’nin güz dönemi açılış dersininiz başlığı “Emperyalizmin yeni stratejisi kaos”du… Orta-Doğu’daki bu sürekli savaş, çatışma, terör durumu nasıl açıklanabilir?  Oraya ‘Orta-Doğu’ adını verenler sömürgeci, emperyalist İngilizler, Batı Avrupalılar… Kime göre orta-doğu, orta-batı, orta-güney, orta-kuzey? Kristof Kolomb’un macerası sonrasında Batı Avrupalılar dünyanın haritasını yaptılar ve her yere …

Fikret Başkaya “Eğer toplumun motoru kâr ise, yıkım ilerleme olarak sunulur!”                                                                                 Anonim 5 Ekim 1789, tarihli İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisinin ikinci maddesinde: “Her siyasal toplumun amacı, insanın doğal ve zamanaşımı ile kaybedilmeyen haklarını korumaktır. Bu haklar; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnmedir; on ikinci maddesinde de: “İnsan ve yurttaş haklarının güvenliği bir kamu gücünü gerektirir, bu …

Fikret Başkaya “Değişimin sırrı eskiyle cebelleşmek değil, yeniyi yaratmak için ayağa kalkmaktır”.                                                                                                                       Dan Milland “Bilginin en büyük düşmanı bilgisizlik değil, bildiğini sanmaktır”.                                                                                          Stephen Hawking “Kör adam karanlık orada olmayan kara kediyi arıyor”. (A blind man in a dark room looking for a black cat that is not there).                                                                                                                                      İngiliz halk deyişi Atmosfer ısınıyor, doğanın dengesi hızla alt-üst …

Fikret Başkaya                                                                        “İkiyüzlülük toplumun çimentosudur”.                                                                                                Sylvestre Bertucelli 2004 yılından beri her yılın Aralık ayında devlet, kapitalistlerin örgütü Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) en büyük işçi sendikası konfederasyonu’ olan Türk-İşin,  asgarî ücreti belirlediği sanılıyor… Aslında asgari ücret Asgarî Ücret Komisyonunda değil, “başka yerde belirleniyor”… Bir ay boyunca sahnelenen sahte şovla insanlar aldatılıyor oyalanıyor… Masanın üç bileşeninde biri olan sermaye …

Fikret Başkaya “ Kapitalizm yasal mafya, mafya da yasal olmayan kapitalizmdir” Dorio Bötancourt-Maria Garcia Kapitalist dünya sistemi 1970’li yılların ortasında krize girdi. Söz konusu olan yapısal krizdi. Yapısal krizden verili paradigma dahilinde çıkmak mümkün değildir. 1940’lı yıllardan beri mayalandırılan piyasacı neoliberal reçete imdada yetişti. Neoliberal reçetenin üç sloganından biri özelleştirmeydi (privatisation). Diğer ikisi serbestleşme (liberalisation) ve kuralsızlaştırmaydı (déregulation). Neoliberal saldırı …

Söyleşi: Önder Kırımlıoğlu “Israrla bir sürdürülemezlik durumu ortaya çıktığını, insanlığın ve uygarlığın ‘kritik’ bir kavşağa’ dayandığını söylüyorsunuz neden? İnsanlığın ve uygarlığın durumuna dair algı ve anlayış, şeylerin gerçeğine dokunmuyor! İnsanlar kapitalist bir toplumda yaşıyorlar ama kapitalizmin nasıl netameli bir sistem olduğunu bilmiyorlar… Aynı balıkların denizde yaşayıp da denizi bilmedikleri gibi… Bu aracın bu rotada yol alabileceğinden şüphe etmiyorlar… Kapitalizm sosyal …

Fikret Başkaya “Düşünmek hayır demeyi bilmektir…” Alain[1] “İnsan iyiyle kötüyü birbirine karıştırdığında, Tanrılar ruhunu öylesine feci bir felakete sürüklerler ki, artık felâketin farkına varmak için çok az zamanı kalmıştır”.                                                                                                           Sophocles (Antigone) “Özgür halk, bugünkünden farklı şeyleri hâlâ tahayyül edebilen halktır”                                                                                                Raymond Ruyer Küresel kapitalizm artık sadece insanî yabancılaşmalar, toplumsal kötülükler, doğa tahribatı yaratmakla kalmıyor, doğrudan insanlığın varlığını da …

Fikret Başkaya “Radikal olmak, şeyleri kökeninde ele almaktır. İnsan için bu köken insanın kendisidir”.                                                                                                                                      Karl Marx “En sonunda insanın ayrılmaz parçası olan her şeyin alışveriş ve pazarlık konusu olduğu zaman gelip çattı. Bu, o zamana kadar el değiştiren fakat ticaret konusu olmayan, erdem, duygu, kanaat, bilgi ve bilinç gibi şeylerin de ticaret konusu olduğu bir zamandır. Tek kelimeyle …

Fikret Başkaya “Şeyleri adıyla çağırmamak bir yalan söyleme yöntemidir”. Türkiye’nin egemenleri II. Emperyalist savaş sonrasında “küçük Amerika” olma tercihi yaptılar. Dönemin tartışmasız hegemonik gücü haline gelen emperyalist ABD’ye yaranmak için Kore’ye asker gönderdiler… Emperyalist çıkarlar için Anadolu’nun yoksul gençlerinin 7790 km. uzakta telef olmasında bir beis görmediler, Amerikan yardımı aldılar… 1952’de de başkomutanı Amerikalı bir general olan askerî saldırı paktı …

Fikret Başkaya “… burjuva ekonomi politiği, kapitalist düzeni, gelişmenin geçici bir tarihsel aşaması değil, tam tersine, toplumsal üretimin mutlak ve son biçimi olarak kabul etmektedir. Bu yüzden o, yalnız sınıf savaşı gizli kaldığı ya da tek tük olaylar halinde belirdiği sürece bilimselliğini koruyabilir”. Karl Marx “Evrende en büyük ziyan, sorgulama yeteneğini yitirmiş bir beyindir”                                                                              Albert Einstein  Nobel ekonomi …

Fikret Başkaya Üniversite, bir Orta Çağ deyimi olan Latince universitas magistrorum et scolarum’un kısatlması onan Universitas’dan türeme, profesörler (eğitimciler) ve öğrenciler topluluğu demeye geliyor… Bugünün modern üniversitelerinin ataları, Orta Çağda, Avrupa’da XI’inci yüzyıldan itibaren ortaya çıktı… İdeolojik meşrulaştırma referansları teolojiye (dine) dayanıyordu. Kurulmaları- açılmaları-kapanmaları, işleyişleri doğrudan Kilise dahilindeki tartışmalara bağlı bir seyir izledi… Batı Avrupa’da ilk üniversite İtalya’nın kuzeyinde, 1088 …

Fikret Başkaya “Hristiyanlık denilen bu soyun, dünyanın dört bir yanında boyundurukları altına alabildikleri halklara karşı gösterdikleri vahşet ve zulmün bir benzerine, hiçbir çağda ne kadar yabanıl ne kadar kaba ve ne kadar merhametsiz ve utanmaz olursa olsun, başka hiçbir soyda rastlanmaz”.                                                                             William Howitt[1] Batı dünyayı kazandıysa, bu kültürünün, dininin ya da değerlerinin üstünlüğünden değil, örgütlü şiddeti kullanmadaki üstünlüğündendir… Batılıların ekseri …

Fikret Başkaya “Eğer oy kullanmak bir şeyleri değiştirseydi, çok önceden yasaklanırdı”                                                                                                Michel Gérard Joseph Coluche Milli İrade, Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğünde: “Milletçe kullanılan ve hiçbir gücün etkileyemeyeceği kuvvet; ulusal irade”; Viki Sözlükte de:”ulusun herhangi bir baskıya maruz kalmadan düşüncesini ortaya koyması”olarak ifade ediliyor… Halkın kaderinin kendi elinde olması, sosyal sürecin rotasını ve mahiyetini belirlemesi demeye geliyor. O halde …

Fikret Başkaya “Sahtekârlığın evrensel düzeyde egemen olduğu dönemlerde gerçeği söylemek devrimci bir eylemdir”.                                                                                                                       George Orwell “Aslında hiçbir şey yasadışı değildi, çünkü artık yasa diye bir şey yoktu”.                                                                                                           George Orwell Siyasal İslam, dinin siyasi amaçlar için araçlaştırılması demeye geliyor. Başka türlü söylersek, siyasal iktidarın dinî esaslara göre dizayn edilmesidir. “Ilımlısıyla” “radikali” arasında kayda değer bir fark yoktur… İktidarın şiddet …

Fikret Başkaya ile söyleşi…. Ahmet Külsoy Fikret Başkaya’nın, Kapitalizme karşı, tek bir alanda değil, ekonomik, sosyal, ekolojik ve etik boyutlarıyla bütünsel bir alternatif geliştirmenin önemini ortaya koyduğu ‘’ Eko Sosyalist Paradigma –Komünist Topluma Giden Yol’’ adlı kitabı, kitap evlerinin raflarında yer aldı. Kitabında mevcut sistemi radikal biçimde eleştiren ve çözümler – önerilerinin  yer aldığı kitap hakkında Ahmet Külsoy, Fikret Başkaya …

Fikret Başkaya “Kötülüğün zaferi için gerekli tek koşul, iyi insanların hiçbir şey yapmamasıdır”… Edmund Burke                                İçinde bulunduğumuz durum kriz değil, çöküş… Çöküş, verili paradigma dahilinde bir çözümün olmadığı durumdur… Başka türlü söylersek, artık verili zemin dahilinde bir gelecek yok… Kapitalizm mülksüzleştirerek sermaye biriktirmektir… Her ileri aşaması daha çok mülksüzleşme, daha çok proleterleşme demektir… Geniş kitlelerin üretmek ve yaşamak için …

Fikret Başkaya “Eğer hem insanlarla ve hem de doğayla kaybettiğimiz ilişkiyi yeniden kurmak istiyorsak, arabanın yarattığı sorunlara radikal bir çözüm bulmamız gerekecek…” Edward T. Hall*  Bir zamanlar Nesrin Sipahi’nin şarkısı ‘otomobil uçar gider’le, Mustafa Sandal’ın şarkısı da ‘onun arabası var güzel mi güzel’le başlıyordu… O uçup giden güzel araç hakkında aslında ne biliniyor? Tansu Çiller, herkese bir ev, bir araba (iki ahahtar) vadederek, seçim kazanıp …

Fikret Başkaya “Bilginin en büyük düşmanı bilgisizlik değil, bildiğini sanmaktır.”                                                              Stephen Hawking AKP bildik bir siyasi parti değil. Rejimi dönüştürmek istiyor. Türkiye’yi bir “İslam Emirliği’ yapmak istiyor… Başlarda Fetullacı’larla adı …

Fikret Başkaya ile Son Kitabı Üzerine Söyleşi Emet Değirmenci (söyleşi) Uygarlık Paradigmasını Değiştirmek kitabınız için kutlarım. Kitap gerçekten konuyla ilgili serinin bir toparlaması niteliğinde olmuş. Sizinle ekoloji ve toplum temelinde yaptığım bu beşinci söyleşimizde kapitalizmin son iki yüz yılını kapsayan endüstriyel dönemde insan-doğa ilişkisi üzerine yoğunlaşmayı öneriyorum. İnsan sadece yeryüzündeki doğanın değil, kozmolojik bütünlüğün de bir parçası iken tüketim toplumunun uzattığı …

Fikret Başkaya Öyle bir reklam sağanağı ki, kurtul kurtulabilirsen… Bir günde maruz kalınan reklamları düşünün… Reklam en hızlı büyüyen sanayilerin başında geliyor. Dünya reklam harcamaları 2023’de %4,4 oranında artış gösterdi. 2024 yılında da 1 trilyon doları aşacağı tahmin ediliyor… Türkiye’de medya ve reklam harcamaları bir önceki yıla göre %121 oranında artarak, 140 milyar 690 milyon liraya yükseldiği tahmin ediliyor… İki …

Fikret Başkaya “Bilimle ilgilenen bir kişinin zihnine egemen olması gereken şey, sadece bir veri yığını birikimi değil, rasyonel bir kavrayış arzusu olmalıdır”.                                                                                                G.W. Friedrich Hegel Şeylerin mahiyeti ve gerçek seyriyle, şeylere dair algı-anlayış-kavrayış arasında rahatsız edici bir uyumsuzluk var… İnsanlar (büyük çoğunluk densin), bu aracın bu rotada yol almaya devam edeceğini sanıyor, ayağının altındaki zeminin hızla kaymakta olduğundan habersiz… …

Söyleşi / Ahmet Külsoy Fikret Başkaya ile “laiklik, din-devlet-sermaye’’ temalı söyleşi / Ahmet Külsoy Hocam Merhaba, Laikle ilgili sorulara geçmeden önce sizi önce 235 yıl önce Fransa’da, 7 Mart 1965 Zonguldak Hükümet meydanının önünde yaşanan olayları anımsatmak istiyorum. Önce Fransa: 1789 Büyük Fransa devrimi öncesi Katolik Kilisesi’nin toplum üzerinde önemli etkisi vardı. Kralın destek aldığı güçtü. Kral devrildikten sonra, yeni …

Mete Kaan Kaynar Fikret Hoca’nın son kitabı da Yordam Yayınları’ndan çıkan Uygarlık Paradigmasını Değiştirmek (2024). Başkaya, birçok kitabında ısrarla dile getirdiği bir sorunun altını bu çalışmasında da çizer. “Kapitalizm dahilinde…bir gelecek yok!” Çıkış yolunu da “insanın insanla, toplumun doğayla uyumlu, barışık olduğu” bir dünyanın mümkün olduğunu da göstermekte kitabında: Eko-sosyalizm. Eski -ve hâlâ- bir öğrencisi olarak Fikret Başkaya’nın çalışmalarının bir …

Fikret Başkaya “ Amicus Plato, sed magis amica veritas” (‘Eflatun’u severim ama, gerçeği daha çok severim’) anlamına gelen Latin atasözü… “Siyasal iktidar denen şey, bir sınıfın başka bir sınıfı ezmekte kullandığı örgütlü güçten başka bir şey değildir”.                                                                                               Friedrich Engels T.C . Osmanlı İmparatorluğu’nun doğrudan devamıdır. Rivayet edildiği gibi Cumhuriyet bir kopuş değildi… Kendi iç çelişkileri ve kapitalizmin aşındırması sonucu …

Fikret Başkaya “Yoksulların cehennemi zenginlerin cennetini yaratır”.                                                Victor Hugo “Aç insan doyar ama açgözlü insan asla doymaz”                                      Halk deyişi Etik sınır demektir. Potansiyel olarak yapılabilir olandan sakınmaktır… Kapitalizm öncesi dönemin uygarlıkları, sosyal formasyonları, toplumsal dokuyu aşındırdığı, ‘birlikte yaşama’ zarar verdiği için, aşırılığa, ölçüsüzlüğü, açgözlülüğe, şımarıklığa olabildiğince izin vermiyorlardı… Sınırsız istek, arzu ve şımarıklık asla bir erdem sayılmıyordu… Kapitalizmin …

Söyleşi: Ahmet Külsoy Cumhuriyet tarihi boyunca Türkiye’de birçok çevre felaketi yaşandı. Sanayileşmenin 1950’li yıllarda daha da artmasıyla birlikte hava, su ve toprak kirliliği çevresel bir sorun haline geldi. Bunun yanında sanayileşmenin genişletilmesi için orman alanları tahrip edildi. Sanayi atıklarının arıtılmadan bırakıldığı Ergene Nehri, günümüzde hâlâ daha kirlilikle mücadele ediyor. Bunun yanında bölgede yaşayan yurttaşlar da kanserle mücadele etmeye çalışıyor. Ayrıca …

Servet Yıldırım ‘Paradigmanın İflasından sonra çok kitap yazdınız. Son kitabınızın başlığı “Uygarlık Paradigmasını Değiştirmek”. Uyarlık paradigmasını neden değiştirmek gerekiyor? Eğer araç bozuksa tamir edersin, tamir edilebilir değilse de yenilersin, yenisini yaparsın… Fakat, kapitalizm reforme edilebilir, tamir edilebilir, insafa gelebilir bir sistem değil… Esasen hiçbir üretim tarzı reforme edilebilir değildir… Her üretim tarzı veya uygarlık modeli belirli bir mantığa göre işler …

Fikret Başkaya “Bir başkasını ezen ulus özgür olamaz”. Karl Marx “Her türlü sağlam ve özgür gelişmenin temel koşulu ulusal kölelikten kurtulmaktır” F. Engels Bidayetten itibaren Türkiye sol hareketi Kürt sorununa dair tutarlı bir yaklaşıma sahip olmadı… Elbette istisnalar var ama “istisnalar kuralı doğrulamak içindir” denmiştir… Bunun iki nedeninden söz edilebilir: Birincisi, Türkiye solu hiçbir zaman resmî tarihle, rejimin resmî ideolojisiyle …

Fikret Başkaya “Hakikati bulan, başkaları farklı düşünüyor diye, onu haykırmaktan çekiniyorsa hem budala hem da alçaktır. Bir adamın ‘benden başka herkes aldanıyor’ demesi güç şüphesiz ama sahiden herkes aldanıyorsa o ne yapsın?”.                                                                                                           Daniel de Feo Bu gazeteleri okuyarak, bu televizyonları izleyerek, bu uzmanları dinleyerek, bu dünyanın gerçeğiyle yüzleşmek mümkün değil… Boşuna ‘neden söz ettiğini bilmek önemlidir’ denmemiştir… Şeylerin gerçeğiyle, …

Fikret Başkaya Maalesef bu günün gerçeği şu ki, teknolojimiz insanlığımızın önüne geçmiş bulunuyor…                                                                                          Albert Einstein “Eğer teknikçi dünya sistemi bir engelle karşılaşmadan bu tempoyla yol almaya devam ederse, her halde geriye sadece aşırı koşullara uyum sağlayabilen birkaç bakteri ve su yosunu dışında soluk bir taş yığını kalacak”. Theodore Kaczynski İnsan, alet yapabilen bir hayvan ki, bu özelliği onu …

Fikret Başkaya “Radikal olmak sorunları kökeninde ele almaktır, insan için bu köken insanın kendisidir…” Karl Marx “Bana hedefi göster ama beni oraya ulaştıracak yolu da göster…” Faust Aslında yazının başlığı ‘perspektifi ve paradigmayı değiştirmeden asla…’ da olabilirdi. Perspektifi ve paradigmayı değiştirmek, düşünce tarzımızı, üretim tarzımızı, tüketim tarzımızı ve yaşam tarzımızı değiştirmeden mümkün değil… Başka türlü söylersek vakitlice düşünsel-entelektüel bir kopuşa …

Fikret hocamızın son kitabı… YENİ Uygarlık Paradigmasını Değiştirmek Fikret Başkaya’nın ele aldığı pek çok olgu, küresel kapitalizmin artık sadece insani yabancılaşmalar, toplumsal kötülükler, doğa tahribatı yaratmakla kalmadığını, tüm canlıların varlığını doğrudan tehdit ettiğini gösteriyor. Uygarlık Paradigmasını Değiştirmek çöküş durumundan çıkmak için, insanlığın ve uygarlığın geleceğini kurtarmak için zihinsel yenilenmenin perspektiflerini tartışıyor. Yeni bir uygarlığa giden yolun aralanması ancak yeni fikirlerle, …

Fikret Başkaya “Öyle davran ki, hareketinin sonuçları bu dünyada gerçekten insanî bir yaşamın sürekliliğiyle uyumlu olsun”.    Hans Jonas “Kapitalizm yasal mafya, mafya da yasal olmayan kapitalizmdir” Dorio Bötancourt- Maria Garcia Türkiye’de  ‘siyaset arenasında’ yaşananlar, devlet aygıtının ve medyanın sefil halleri, etik yozlaşmanın ve ahlâkî çürümenin boyutları hakkında bir fikir verecektir… Etik sınır demektir, potansiyel olarak yapılabilir olandan sakınmaktır… Sorumluluk ve …

Fikret Başkaya ‘Çitleme’ İngilizce ‘enclosure’un’ karşılığı. Kabak çekirdeği çitlemek değil… İngiltere’de XVI’ıncı yüzyılın başında müşterekler kapsamında olan tarlalar, otlaklar, su kaynakları, yaylalar, ormanlar, parklar, ortak yaşam alanları… yeni yetme kapitalistler, büyük tüccarlar tarafından çitlerle çevrilerek, özel mülk kategorisine indirgeniyor, oralarda yaşayan insanlar yüzyıllardır üzerinde yaşadıkları topraklardan kovuluyor, mülksüzleşiyor, proleterleşiyor, yaşam alanlarından ve kaynaklarından koparılıyordu… Aslında bu süreç, kapitalizmin şafağı demeye …

2024 Bahar dönemi açılış Sempozyumu:  “Modern Teknoloji ‘Harikaları’ Çözüm Mü Sorun Mu?’ Tarih: 6 Nisan Cumartesi Program: 10.30-11.00: Açılış Konuşması Fikret Başkaya 11.00- 12.30: 1. Oturum Melda Yaman: “Toplumsal Yeniden Üretim ve yeni teknolojiler”  Arif Koşar:  Yeni teknolojiler, işçiler ve işin geleceği  Moderatör: Mürüvet Yılmaz 13.30- 15.30: 2. Oturum Aytül Fırat: Değişen Teknoloji ve Emek Süreçleri: Vasıfsızlaşma Eğilimi Yusuf Gürsucu: Sermayenin gündemi: …

Açılış Sempozyumu: Modern Teknoloji ‘Harikaları’ Çözüm Mü Sorun Mu? Tarih: 6 Nisan Cumartesi 10.00 Yer: Şişli Nazım Hikmet Kültür Merkezi BÜTÜN SEMİNERLERİMİZ ONLİNE/ZOOM ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞECEKTİR… 2024 BAHAR DÖNEMİ PROGRAM: ELEŞTİREL DÜŞÜNME YETİSİNİ NASIL KAZANIRIZ LEVENT SAFALI “Eleştirel Düşünme”, kendi yolunu çizmek ve, özgün fikirler oluşturmak isteyenler için çok önemli bir gerekliliktir.Burada amaç salt eleştirmek değil fakat “eleştirebilmektir”. Yani bir fikri, …

Fikret Başkaya “Sınırlı bir dünyada sınırsız büyümenin mümkün olduğuna inanan, deli değilse iktisatçıdır”                                                                                                           Kenneth Boulding Ekonomik büyüme, burjuva iktisatçılarının, burjuva politikacılarının, yüksek devlet ricalinin ‘amentüsü’ haline gelmiş bulunuyor… Slogan şöyle: ‘ekonomi büyüyecek, tüm sorunlar çözülecek… Ekonomi yüz yıldır büyüyor lâkin bütün gösterge ışıkları kırmızıda, değilse sarıya dönmüş bulunuyor… Bir ekonomi yılda ortalama %3 büyürse 23 yılda, %5 oranında büyürse …

Fikret Başkaya Türkiye ekonomik, sosyal, ekolojik, politik, etik (ahlâkî) ve anlam krizleri sarmalına hapsolmuş bulunuyor. Elbette bu durum sadece son 20 yıllık dinci AKP’nin eseri değil. Çöküş tablosunun gerisinde 1980, 24 Ocak Kararları ve 12 Eylül NATO’cu, Amerikancı faşist darbe, 43 yıl önce alınan viraj var… Neoliberal gericiliğe teslim olmak var… AKP yangına körükle gitti ve tam bir sürdürülemezlik durumu ortaya çıkardı. Yağmalanmamış, talan edilmemiş, …

Foti Benlisoy Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, yeni yayınladığı “Küresel Makro Görünüm” raporunda Maraş merkezli depremin tahrip ettiği bölgelerdeki yeniden yapılanma faaliyetlerinin etkilerini hesaba katarak Türkiye için 2023 ve 2024 GYSH büyüme projeksiyonlarını yüzde 2 ve yüzde 3’ten sırasıyla yüzde 2.3 ve yüzde 4’e çıkartarak revize etmiş. Yıkımın kapitalist büyümenin temeli olduğunun daha sarih bir itirafını bulmak gerçekten güç. On …

Fikret Başkaya Şeylerin seyrini değiştirmek, şeylere dair gerçeği bilmeden-söylemeden ve gereğini yapmadan mümkün değil… Marifet şeylerin şeylerini söyleyebilmekte… İnsanları köleleştiren hâkim ideolojiyi (bizde resmî ideoloji) teşhir edip onunla hesaplaşabilmekte… Bu da yalanı ve yalancıları teşhir etmeyi gerektirir… Maalesef buna cüret edebilen entelektüel zaafı var. Sadece bu dünyanın varını-yoğunu sömüren, yağmalayan, talan eden mülk sahibi egemenleri değil, “aydın” denilen hâkim ideoloji …

Fikret Başkaya “Para kral oldukça, özgürlük de adalet de mümkün değildir” Albert Camus Yegâne ereği kâr etmek ve kârı büyütmek olan, her türlü etik (ahlâkî) değere yabancılaşmış bir sosyal sistemde şeylerin sarpa sarmaması mümkün değildir. Üretimin aslî (birincil) amacının insan ihtiyaçlarını karşılamak değil, kârı, dolayısıyla sermayeyi büyütmek olduğu durumda, sadece sosyal mahiyetteki sorunlar değil, doğa tahribatının da derinleşmesi, yaşamın temelinin …

Röportaj: Mühdan Sağlam Dünyada resesyon olgusu belirginleşiyor. İngiltere’de Fransa’da kitleler sokaklarda seslerini eşitsizliğe karşı yükseltiyor. Merkez bankalarının faiz artırımı sıradanlaşsa da krize çözüm üretilemiyor. Servet uçurumuna karşı servet vergisi çözüm olarak işaret ediliyor. Türkiye’de yoksulluk mutlaklaşırken, toplumsal buhran derinleşiyor. Dünya ekonomisinde ne oluyor? Hep bu son denen kapitalist krizler neden son bulmuyor? Türkiye ekonomisinde sorun nereden kaynaklanıyor? Servet vergisi, keskinleşen …

Fikret Başkaya Vekil müvekkili varsayar. İlişkinin yönünün müvekkilden vekile doğru olması gerekir. Başka türlü söylersek, seçilenlerin halk iradesine dayanması ve onu temsil etmesi gerekir. Oysa halk siyasi sürece beş yılda bir kere ‘müdahale’ ediyor. 1825 günde bir… Aslında o bir günde yaptığı da parti başkanı tarafından ‘tayın’ edileni onaylamak… Velhasıl ortada adına layık bir seçim ve temsil yok, hiçbir zaman …

Hrant Dink bir Anadolu Ermenisiydi, sosyalistti, muhalifti, Türkçe-Ermenice bir gazete yayınlamaya cüret etmişti, “kutsal devletin” mayınlı alanına girmişti… Katli vacipti ve gereği düşüldü… Hakkında ‘Türklüğü ‘aşağılamaktan’, ‘davayı etkilemekten’ davalar açıldı. Aslında açılan davalar cinayete giden yolun taşlarını döşemek içindi…  Türkiye’deki rejim muhalifini düşman, farklı düşüneni hain sayar ve gereğini yapar, yapıyor… En değerli şairlerini, yazarlarını, sanatçılarını, düşünürlerini, bilim insanlarını, gazetecilerini …

Diziler ve dizilenler… Fikret Başkaya Geride kalan üç on yılda, özel televizyon kanallarının kurulmasıyla Türkiye’de televizyon dizi sanayii önemli bir gelişme kaydetti. Dizi üretimi hızlı bir tempoyla arttı. Türk dizileri 150’den fazla ülkeye (Orta-Doğu, Kuzey ve Kara Afrika, Orta ve Güney Amerika) ihraç edildi. İhracatın portesi yılda 350 milyon doları aşmış görünüyor. Aslında diziler reklamlarla ayakta kalıyor. Ortama insan günde …

Mustafa Durmuş Bu yılın başından itibaren asgari ücretin 8,506 TL’ye yükseltilmesinin ardından beklenen tartışma da başladı: “Bu zam, beraberinde fiyat artışlarına neden olur mu, enflasyon artar mı?” Nitekim marketler ve bir kısım esnaf, Aralık ayındaki bu zam açıklamasının hemen ardından (henüz zam uygulanmaya başlamadan)  fiyat etiketlerini değiştirmeye başladı. Buradan hareketle de yüksek enflasyonun sorumlusu da en azından bazı kesimlerce tespit …

Fikret Başkaya “Şeyleri adıyla çağırmamak bir yalan söyleme yöntemidir…” Burjuva siyaseti topluma tuzak kurmaktır. Demokrasinin vazgeçilmezleri sayılan siyasi partiler toplumu kutuplaştırıyor, ‘hasım kaplara’ ayırıyor. Sömürü, yağma ve talan kolaylaşıyor…. Oldum olası Türkiye’de siyaset, bütçenin, hazinenin ve müştereklerin yağmalanmasıyla yol alıyor. Fakat geride kalan 20 yılda iktidar olan Siyasal İslamcı AKP bütün rekorları kırdı… Artık yağmalanmamış, talan edilmemiş hiçbir şey bırakmadılar… …

Fikret Başkaya AKP Politik İslamcı bir parti. Başlarda gerçek niyetini gizledi. Politik İslam, 1920’li, 1930’lu yıllarda İngiliz Oryantalistleri tarafından peydahlandı. Amaç, Müslüman coğrafyasındaki anti-kolonlayist, anti-emperyalist, ulusçu, demokratik-sosyalist akımların ve hareketlerin önünü kesmekti. İlk meyvesini Hint yarım-kıtasının Hindistan-Pakistan olarak bölünmesinde verdi… Şimdilerde de emperyalizm hesabına devletleri çökertmenin bir aracı işlevi görüyor. Politik İslam’ın bir toplum projesi yoktur. Dünyayı anlamaktan acizdirler. Laikliğin, …

Fikret Başkaya Kapitalizmin her ileri aşaması, daha çok metalaşma, nesneleşme, şeyleşme, daha çok paralılaşma, daha çok soysuzlaşma, etik (ahlâkî) yozlaşma demektir… Kapitalizm sınırsız büyüme-genişleme dinamiğine ve eğilimine sahiptir. Oysa, etik sınır demektir… Potansiyel olarak yapılabilir olandan sakınmaktır. Velhasıl kapitalizm etik (ahlâkî) değerlere külliyen yabancılaşmış bir sistemdir… Sadece insan emeğini (çalışmasını) metalaştırmıyor, insan ve toplum yaşamının tüm veçhelerine nüfuz ediyor, metalaştırıyor …

Fikret Başkaya Medaows Raporu veya Roma Kulübü Raporu (1972) olarak da bilinen ‘Büyümenin Sınırlar’ Raporundan bu yana 50 yıl, ‘Sürdürülebilir Kalkınma’’ ki, ilk defa Birleşmiş Milletlerin ‘Ortak Geleceğimiz’ Raporunda 1987’de dillendirilmişti 35 yıl, Rio de Janeiro Gezegen Zirvesinden 30 yıl, Kyoto Protokolunun ilanından da 25 yıl geride kaldı ve İklim Konferanslarının 27’incisi  bu günlerde Mısır’ın Şarm El Şeyh ketinde devam …

Fikret Başkaya “Bir toplumsal formasyonun başarısı, düne göre bugün neye sahip olduğuyla değil, karşı karşıya olduğu sorunları çözebilme yeteneğiyle ölçülür”. (1) Cumhuriyetin ilanından bu yana 99 yıl geride kaldı ve bu zaman zarfında gerçek bir Cumhuriyetin esamesi hiç okunmadı. “Yeni rejimin” ne olduğu, mefhum-u muhalifinden, karşıt anlamlısından giderek tanımlandı. Padişahlık değil, o halde cumhuriyettir dendi. Cumhuriyetin ilanında kitlelerin hiçbir dahli …

“Mükellef ilan oldu gelin dediler  Cehennem deliğine girin dediler” * Fikret Başkaya Her gün birkaç, her ay yüzden, yılda binden çok işçi ekmek parası kazanmaya çalışırken ölüyor. Bu ölümlere “iş kazası” diyorlar… Aslında kaza istisnai bir şey değil midir? Sürekli tekrarlanan, binlerce işçinin ölümünü “kaza” deyip geçiştirmek uygun düşer mi? Eğer bu ölümler, bu cinayetler gerekli iş güvenliği tedbirlerinin alınmamasının, …

          Fikret Başkaya  Kapitalizm sürekli olarak büyümek zorunda olan bir üretim tarzıdır, uygarlıktır. Her seferinde daha çok üretme zorunluluğu var. Durmak da yavaşlamak da yok… Asla bana bu kadarı yeter, burada durayım demez…  Büyümeden varlığını sürdüremez. Aşırı üretim de aşırı tüketimle mümkündür. Şimdilerde üretilen şeylerin dörtte üçü (3/4) ya gereksiz ya da zararlı… Bu durum, kapitalizm …

              Fikret Başkaya   “Gerçek kalkınmanın dış ilişkilerin kontrolünü gerektirdiği mantıkî sonucuna varıyordum. Başka türlü ifade edersek, kopuşu gerektiriyordu ve kopuş olmadan girişilecek yapısal reformların başarısızlığı kaçınılmazdı”. Samir Amin*   24 Ocak kararları sadece bildik bir anti-kriz ekonomik programdan ibaret değildi. Ekonominin yörüngesini değiştirme amacıyla dayatılmıştı. Tipik bir ‘yeniden kompradorlaşma programıydı ama retorik farklıydı. …

  Selçuk Kozağaçlı Kasım 2017’den beri Silivri ceza evinde rehin tutuluyor. Neden? Yektin bir hukukçu, yüreği ezilen ve sömürülen halkın tarafından atan inançlı bir devrimci olduğu için… Hak ve adalet savunucusu olduğu, asıl işini, yapılması gerekeni yaptığı için… Bir insan ‘asıl işini’ yaptığı için cezalandırılır mı? Eğer, ‘demokratik, laik, sosyal hukuk devleti’ denilen söz konusuysa neden olmasın?   AKP 2002 …

          Fikret Başkaya   “ Bilim, sadece bilimcilerin ellerine bırakılmayacak kadar çok önemli bir şeydir”                                                                                   …

  Emet Değirmenc   DOĞA TOPLUM BAĞLAMINDA KAPİTALİST ÇÖKÜŞTEN ÇIKIŞ NASIL OLABİLİR? Emet Değirmenci Fikret Başkaya Söyleşisi Hocam merhaba. Kitaplarınız üzerine değişik yıllarda yaptığım bu dördüncü söyleşiye hoşgeldiniz. Kapitalizm eleştirisi ve yeni paradigmayı yaratmaya dair düşünce dizinizde ekolojik çöküş gerçeği üzerine yaptığınız tespitler var. Son kitabınız “Çıkış Buradan: Perspektifi ve Paradigmayı Değiştirmek” kitabınızda yeni paradigmada çıkış noktalarına işaret ediyorsunuz. Bu bağlamda tüm üretim …

        Fikret Başkaya Aslında kapitalizmin tanımı gereği öyledir… Kapitalizm kâra, temel üretim ve yaşam araçlarının özel mülkiyetine, insanların [kadının ve erkeğin) ve doğanın sömürüsüne, çılgın rekabete, sınırsız ekonomik büyümeye, bireyciliğe dayanan bir toplum modeli veya üretim tarzıdır…   Birleşmiş Milletlerin ‘1992 Rio Dünya Çevre ve kalkınma zirvesinden’ bugüne tam 30 yıl geride kaldı ve bu zaman zarfında …

    Atmosfer ısınmaya devam ediyor, biyo-çeşitlilik ve canlı türleri hızlı bir tempoyla azalıyor, şimdilerde yok oluşun normalin 100 ila 1000 kat arttığını tahmin ediliyor… Bilim insanları önümüzdeki on yıllarda ekosistem için vazgeçilmez olan  1 milyon türün yok olacağını haber veriyor ve insanın da ‘o türlerden biri’ olduğu pek akla gelmiyor… Kuraklık, seller, orman yangınları artıyor, deniz seviyeleri yükseliyor, okyanuslar …

İklim krizi, savaşlar, göçler, salgınlar, yoksulluk, açlık… Bu tablodan çıkış nasıl mümkün olabilir? “Azgelişmişliğin Sürekliliği”, “Paradigmanın İflası” gibi kitaplarıyla başlattığı düşünce dizisini geçtiğimiz günlerde yayınlanan “Çıkış Buradan: Perspektifi ve Paradigmayı Değiştirmek”le sürdüren yazar-akademisyen Fikret Başkaya’yı dinliyoruz. Kavramsal sanatçı Agnes Denes, New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’nin yanına kurduğu buğday tarlasında, “Wheatfield –A Confrontation”, 1982 Yeni kitabınız Çıkış Buradan için “Paradigmanın İflası’yla başlayan yolculuğun önemli …

  Fikret Başkaya   Turizmin ‘bacasız sanayi’ olduğu, dünya barışına hizmet ettiği, farklı kültürleri birlerine yaklaştırdığı, yoksulluğun çaresi olduğu, yoksul ülkelerin kalkınmasının bir aracı olduğu… söyleniyor. Gerçekten öyle mi?   Turizm (seyahat) XVIII’inci yüzyılda soylular sınıfının (Aristokların), XIX’uncu yüzyılda da burjuvaların bir etkinlik alanıydı… XX’inci yüzyılda, daha çok yüzyılın ikinci yarısında işçi sınıfının ücretli izin hakkını kazanmasıyla, özellikle emperyalist ülkelerde  …