Özgür Üniversite Türkiye ve Ortadoğu Forumu Vakfı
ABD, vekil güçleri destekleme stratejisiyle, jeopolitik emellerini sürdürmek için onlarca yıldır terörist gruplara dayanan modeli sürdürüyor.
Soğuk Savaş’ın sona ermesinden onlarca yıl sonra ABD, başta Rusya ve Çin olmak üzere büyük küresel rakipleriyle olan çatışmalarında vekalet savaşlarını merkezi bir strateji olarak kullanmaya devam ediyor. Bu yaklaşım, kirli işleri yapmak için üçüncü taraf aktörlere güvenerek, doğrudan askeri müdahale olmaksızın nüfuzlarını genişletmelerine ve jeopolitik hedeflerini takip etmelerine olanak tanıyor.
Bu, çeşitli küresel krizler sırasında, uluslararası barış ve güvenliğe yansıma ve zarar verme riskine rağmen yaşandı . Bu stratejinin yeni ve göze çarpan bir örneği, ABD’nin Moskova’ya karşı mücadelesinde bir ülkeye önemli destek sağladığı Rusya ile Ukrayna arasında devam eden çatışmada ortaya çıkıyor.
Kiev-İdlib ekseni
Bu vekalet savaşının önemli bir örneği, Eylül ortasında, Ukrayna kuvvetlerinin, aralarında El-Nusra Cephesi’nin bir kolu olan Hay’at Tahrir el-Şam’ın (HTS – eski adıyla El Nusra Cephesi) de bulunduğu Suriye’deki savaş gruplarıyla koordinasyon içinde olduğu dönemde meydana geldi. Kaide, Suriye’deki Rus askeri tesislerine yönelik bir dizi insansız hava aracı saldırısı başlattı.
Grup daha sonra bu iddiaları reddetti ve onları şöyle çağırdı:
“Suriye’nin kurtarılmış bölgelerinde devam eden askeri eylemi meşrulaştırmayı amaçlayan Rus dezenformasyon kampanyası”.
Kiev Post’un 18 Eylül tarihli bir raporuna göre, operasyon, İdlib’in güneydoğu banliyölerindeki bir insansız hava aracı üretim ve test sahasını hedef almak için İdlib merkezli savaşçılarla birlikte çalışan, Ukrayna Ana İstihbarat Müdürlüğü’ne bağlı “Khimek” adlı özel Ukraynalı paralı askerleri içeriyordu. .
Ertesi gün Halep, güney İdlib kırsalı ve kuzeydoğu Lazkiye’deki on Suriye askeri mevzisine başka insansız hava araçları saldırıları düzenlendi. Ekim ayının başlarında, iki önemli Rus askeri üssü (Hmeimim üssü ve sahil kasabası Jableh yakınındaki bir silah deposu) defalarca saldırıya uğradı.
Ancak bu operasyonlar Ukrayna askeri ve istihbarat ajanları için Suriye’deki bir deneme çalışması teşkil etmiyor. 26 Temmuz’da, militan güçlerin “yıkıcı” ve “karmaşık” bir saldırı olarak tanımladığı saldırıda , Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriyeli mevkidaşı ile görüşmesinin ertesi günü, Rus birliklerinin hava üssü olarak kullandığı Doğu Halep’teki Kuweires askeri havaalanını vurdular. Beşar Esad Moskova’da.
Ukrayna istihbarat servisleri ile Suriyeli gruplar arasında NATO desteğiyle kurulan ittifak nispeten yeni ama önemli bir gelişme. Bu, yılın başında, Ukraynalı bir delegasyonun HTŞ liderleriyle HTŞ hapishanelerinde tutulan (750 ila 900 arası mahkum) çok sayıda Çeçen, Gürcü ve Uygur savaşçının serbest bırakılması konusunda görüşmek üzere İdlib’e gitmesiyle başladı. Ukraynalılar için paralı askerler.
Varılan anlaşma, 250 Ukraynalı askeri uzmanın özellikle insansız hava araçları kullanımı konusunda eğitilmesi karşılığında HTŞ tarafından gözaltına alınan savaşçıların serbest bırakılmasını öngörüyordu. Kursiyerler arasında insansız hava araçları üretmek ve Rusya ile müttefiklerinin, özellikle de 25. Tümenin özel kuvvetleri ile Hama, Halep ve Lazkiye’deki ulusal savunma güçlerinin potansiyel Suriye askeri hedeflerini fotoğraflamakla görevli Türkmen Selefiler de yer alıyor.
Ancak raporlar, bu düzenlemenin başlangıcının, Türk istihbarat ajanlarının Humus kentindeki Suriye Askeri Koleji’ne yapılacak büyük bir saldırıda kullanılmak üzere uçak bileşenlerini sınırdan HTŞ’ye naklettiği Ekim 2023 gibi erken bir tarihte test edildiğini gösteriyor.
Bu vekalet ortaklığı neyi gizliyor?
Bu işbirliği, Kiev ile bu gruplar arasındaki ilişkilerin doğası ve kapsamı hakkında önemli soruları gündeme getiriyor. Bu işbirliği yakın zamanda mı ortaya çıktı yoksa daha eski tarihsel bağlantılar var mı? Daha da önemlisi ABD, Ukrayna ve bu vekalet ortaklığındaki aşırı örgütlerin ortak hedefleri neler?
Kiev ve HTŞ savaşçıları arasındaki bu iş birliğinin kökleri, Rusya’nın özel askeri operasyonunun Şubat 2022’de başlamasına kadar uzanıyor. 8 Mart 2022’de Rus medya kuruluşu Sputnik, Rus Savunma yetkililerine atıfta bulunarak, İdlib’den yaklaşık 450 savaşçının Suriye’ye ait olduğunu bildirdi. El-Türkistani, Hurras el-Dein ve Ensar el-Tevhid, Rus güçleriyle savaşmak üzere Ukrayna’ya nakledildiler; bunu da NATO üyesi ülke olan Türkiye’den geçtikten sadece üç gün sonra yaptılar.
Ekim 2022’nin sonlarında, İdlib merkezli “Ajnad al Kavkaz” [Kafkasya Anjad] grubunun Çeçen lideri Rustam Azayev (aynı zamanda Abdul Hakim al-Shishani olarak da bilinir) bir grup savaşçıyla birlikte Ukrayna’ya geldi . Kendisi , Ukrayna güçlerinin yanında Ruslara karşı savaşan Çeçen “Şeyh Mansur” taburu içindeki doğu Ukrayna’daki bir cephede etkin varlığını doğrulayan bir videoda yer alıyor . ABD merkezli Al-Monitor’a göre bu, HTŞ’nin aşırı kanadına bağlı “Arnavut Grubu”nun taburundan ayrılan yeni bir militan grubunun Ukrayna’ya gelişiyle aynı zamana denk geldi .
Ayrıca 9 Eylül’de Türk Aydınlık gazetesi , savaşçıların Ukrayna’ya gönderilmesini tamamlamak amacıyla Ukrayna istihbarat başkanı Kirill Budanov ile Hayat Tahrir el-Şam başkanı Ebu Muhammed el-Julani arasında günlük temasları doğruladı. .
Kuzeydoğu Suriye’yi işgal eden Amerikan askeri güçleri bu sistemde önemli bir irtibat ve ulaştırma rolü oynuyor. Bu farklı çatışma bölgelerinin yönetiminde ve vekillerinin konumlarının ve işbirliklerinin koordinasyonunda ana aktördürler.
Ağustos 2024’ün başında ABD, Ukraynalı uzmanların İdlib’deki Jabal al-Zawiya yakınındaki bölgelere gelmesine ve aşırılıkçı savaşçıların Suriye’deki Amerikan üsleri aracılığıyla taşınması karşılığında uçak parçalarının transferine katkıda bulundu. Donetsk oblastının kuzeyinde bulunan bölgelere.
Ukrayna güçleri ile Suriyeli militan gruplar arasında ABD ve NATO’nun katılımıyla müzakere edilen anlaşmaların birçok önemli yönü var.
Ukraynalı askeri personele, militanları drone savaşı konusunda eğitmek ve onların Suriye’deki Rus hedeflerine saldırma yeteneklerini artırmakla görevlendirildi . Buna karşılık bu militan gruplar, bölgede faaliyet gösteren ABD güçlerinin yardımıyla, Rusya’ya karşı savaşlarında Ukrayna güçlerini desteklemek için savaşçıların Suriye’den Ukrayna’ya transferini kolaylaştırdı.
ABD, Ukrayna ve Suriyeli aşırıcı grupların hedefleri ilk bakışta farklı olsa da temel noktalarda örtüşüyor. Washington’a göre Suriye’de yardımcı güçlerin kullanılması, Rusya’nın askeri kaynaklarını birden fazla çatışma bölgesine dağıtarak yıpratma politikası yoluyla Rusya’yı zayıflatmayı amaçlayan daha geniş bir stratejinin parçası.
Bu taktik, düşmanları maliyetli ve uzun süren çatışmalara dahil ederek onların kaynaklarını tüketmeyi içeren Soğuk Savaş taktiğini hatırlatıyor.
Her partinin sorunları nelerdir?
Ukrayna için HTŞ savaşçılarıyla ittifakın birçok stratejik avantajı var. Ukrayna, Rusya’nın Suriye’deki nüfuzunu zayıflatarak, Rusya’ya birçok cephede baskı yapmayı, onu kaynaklarını ve dikkatini Ukrayna’daki çatışmaya adamaya zorlamayı amaçlıyor.
Ek olarak, Suriye ve diğer bölgelerden deneyimli savaşçıların akını, kuvvetlerinin zayıf olduğu ve ABD’nin artık bölgesel bir savaş haline gelen savaşta İsrail’i desteklemekle meşgul olduğu bir dönemde Ukrayna’ya ek insan gücü sağlıyor. Bu işbirliği aynı zamanda Ukrayna’nın mevcut çatışmada Rusya’ya verdiği destek nedeniyle Şam’dan ve dolayısıyla İran’dan intikam almasına da olanak tanıyor.
Aşırı grupların kendileri de bu ittifaktan çeşitli açılardan yararlanıyor. Türkiye , Suriye ile uzlaşmaya doğru ilerledikçe ve Rusya-İran askeri işbirliği ilerledikçe bu oluşumlar giderek daha savunmasız hale geliyor. Ukrayna ve NATO ile yakınlaşma onlara yeni kaynak ve destek sağlayarak değişen bölgesel dinamiklerde hayatta kalmalarını sağlıyor.
Bu işbirliği aynı zamanda Suriyeli aşırılıkçılara, özellikle Suriye ve Rus güçlerine karşı mücadelelerinde çok önemli bir unsur olan insansız hava aracı savaşı alanında en son teknolojilere erişim sağlıyor .
ABD, yalnızca lojistik yardım sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda gelişmiş silahlar sağlayarak ve Ukrayna güçleri ile Suriyeli militanlar arasındaki çabaları koordine ederek bu işbirliğinin desteklenmesinde merkezi bir rol oynuyor.
Batı Asya’daki savaşın arka planında bir fırsat
Çatışma geliştikçe, özellikle Suriye’nin müttefiki Hizbullah Lübnan’ın İsrail’e karşı varoluşsal bir savaşa giriştiği bir dönemde, Suriye ile Ukrayna arasında daha fazla savaşçı ve kaynak akışıyla ittifak güçlenebilir.
Ancak ABD’nin dış politikasındaki gelişmelere veya Rusya, Türkiye ve Suriye arasındaki müzakerelerin sonucuna bağlı olarak bu iş birliği de kısa ömürlü olabilir.
ABD’nin militan gruplar ve ulusötesi terörizm de dahil olmak üzere sistematik vekalet savaşı kullanımının uzun vadeli ve geniş kapsamlı sonuçlara sahip olması muhtemeldir. Suriye bağlamında, büyük güçlerin doğrudan askeri çatışmaya girememesi veya bunu reddetmesi, hiçbir çözüm belirtisi göstermeyen uzun süreli bir çatışmayla sonuçlandı.
Ukrayna güçlerinin, Rus etkisine karşı koyma kisvesi altında Suriye’ye müdahalesi, yalnızca bu çatışmayı uzatıyor ve bölünmeleri artırıyor. Bu strateji, ABD’nin Suriye gibi istikrarsızlaştırıcı çatışmalarda kilit bir rol üstlenmesini sağlıyor.
Ukrayna güçleri, Suriye’deki aşırı gruplar ve ABD çıkarları arasında gelişen işbirliği, Washington’un vekalet savaşı stratejisindeki daha geniş bir eğilimi yansıtıyor. Olası bir senaryo, Ukrayna istihbarat servislerinin Ankara ile Şam arasında herhangi bir uzlaşmaya karşı olan İdlib’deki aşırı gruplarla daha yakın teması teşvik etmesiyle bu ortaklığın genişlemeye devam etmesi olabilir.
Bu ortaklık aynı zamanda kuzeydoğu Suriye’deki Kürt kontrolündeki bölgelere de yayılabilir ve ilgili tüm tarafların yararına olabilir. Savaşçı gruplar , Rusya’ya karşı Ukrayna’yı desteklemek için şu anda Kürtlerin kontrolündeki hapishanelerde tutulan İslam Devleti unsurları da dahil olmak üzere ek savaşçılar karşılığında, Washington’un doğrudan müdahalesi olmadan insansız hava araçları gibi gelişmiş silahlar alabilirler .
Muhammed Nader Al-Omari
İngilizce orijinal makale: ABD, Rusya’ya karşı mücadelede Ukraynalı ve Suriyeli aşırılık yanlısı vekilleri görevlendiriyor , The Cradle, 14 Ekim 2024.
*mondialisation.ca
