Özgür Üniversite Türkiye ve Ortadoğu Forumu Vakfı
By Joe Tache
Göreve başlamasından bir gün sonra, Senegal’in kendini “sol Pan-Afrikancı” ilan eden yeni başkanı Bassirou Diomaye Faye , yeni hükümetin ülkenin petrol, gaz ve madencilik sektörlerini denetleyeceğini duyurdu. Faye , “Anayasaya göre halka ait olan doğal kaynaklarımızın işletilmesine hükümetim tarafından özel önem verilecektir” diyerek, Senegal’in BP gibi enerji şirketleriyle mevcut sözleşmelerinin ihtiyaç duyulması halinde yeniden müzakere edileceğini belirtti .
Faye’in kampanya zaferi, 20. yüzyılın ortalarından bu yana kıtada hüküm süren yeni-sömürgeci egemenliği reddeden, siyasi ve ekonomik egemenlik temelinde birçok yeni hükümetin kurulduğu Batı Afrika’daki son eğilime bir başka katkıdır. Bu ülkelerden biri olan Nijer, geçtiğimiz günlerde tüm ABD birliklerine topraklarını terk etme emri vermişti .
Bu gelişmeler ABD emperyalizmini büyük bir şaşkınlığa uğrattı. ABD hükümeti ve askeri yetkililer, Afrika’nın ABD için stratejik önemini açıkça tartıştılar ve kıta üzerinde maksimum kontrolün nasıl sağlanacağını tartışıyorlar. ABD emperyalizminin Batı Afrika’daki mevcut gelişmelere potansiyel olarak nasıl tepki verebileceğini ve ABD’deki bizlerin kendimizi bu mücadeleye karşı nasıl daha iyi donatabileceğimizi anlamak için Gana’nın ilk cumhurbaşkanı ve başbakanı Kwame Nkrumah’ın örneğine bakabiliriz. ona meydan oku.
Kwame Nkrumah: Pan-Afrikanizmin mimarı
Gana, 1874 yılında İngiltere tarafından sömürgeleştirildi ve bu dönemde “Altın Sahil Kolonisi” olarak adlandırıldı. Ulusal kurtuluş hareketi 1940’ların sonlarında hız kazandı ve Kwame Nkrumah koloninin en önemli iki siyasi partisinde lider olarak yükseldi: önce Birleşik Gold Coast Konvansiyonu ve daha sonra Konvansiyon Halk Partisi. Bağımsızlığın kaçınılmaz olduğunu fark eden İngiltere, bağımsızlık sürecini sıkı bir şekilde kontrol etmeye çalıştı. Sömürge valisi, 1950’de ulusal kurtuluş hareketinin en militan liderlerini, Nkrumah’ı ve diğer birçok CPP kadrosunu hapse attıktan sonra seçimler düzenledi.
Bu engellere rağmen FKP seçimlerde üstünlük sağladı ve İngiliz sömürgeciliğine karşı kesin bir darbe indirdi. 1957’de Gana, Afrika’da bağımsızlığını kazanan ilk ülkelerden biri oldu ve Nkrumah önce başbakan, ardından cumhurbaşkanı seçildi.
Nkrumah, kıtanın büyük bir kısmının hâlâ sömürgeleştirilmiş olduğu bir dönemde Afrika’nın siyasi ve ekonomik bağımsızlığını ilerletmek için projeler başlatan bir Pan-Afrikanist ve sosyalistti. 1958’de Nkrumah, o zamanın sekiz bağımsız Afrika devletinin liderleri arasında bir toplantı düzenledi. Bu toplantıyı kısa süre sonra aynı yıl Gana’nın Accra kentinde düzenlenen ilk Tüm Afrika Halkları Konferansı izledi. Konferansın temel amacı, 300 delege arasında kıtada sömürgeciliğe ve emperyalizme karşı mücadelenin ileriye dönük yolu konusunda birlik oluşturmaktı.
Beş yıl sonra 1963’te Nkrumah, Afrika Birliği Örgütü’nün kurulmasında merkezi bir rol oynadı. OAU başlangıçta 32 ülkeden oluşuyordu ve belirtilen beş amacı vardı:
- Afrika Devletlerinin birlik ve dayanışmasını teşvik etmek;
- Afrika halkları için daha iyi bir yaşam sağlamak amacıyla işbirliklerini ve çabalarını koordine etmek ve yoğunlaştırmak;
- Egemenliklerini, toprak bütünlüklerini ve bağımsızlıklarını savunmak;
- Afrika’da sömürgeciliğin tüm biçimlerini ortadan kaldırmak; Ve
- Birleşmiş Milletler Şartı ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni dikkate alarak uluslararası işbirliğini teşvik etmek
Nkrumah ayrıca “yeni-sömürgeciliği” tanımlayıp tanımlayarak emperyalizme karşı mücadeleye büyük katkılarda bulundu. 1965’te yayınlanan “Yeni Sömürgecilik: Emperyalizmin Son Aşaması” adlı kitabında Nkrumah şöyle yazıyor:
Bir bölge nominal olarak bağımsız hale geldikten sonra, geçen yüzyılda olduğu gibi süreci tersine çevirmek artık mümkün değil. Mevcut koloniler varlığını sürdürebilir ancak yeni koloniler oluşturulmayacaktır. Emperyalizmin ana aracı olan sömürgeciliğin yerini bugün yeni-sömürgecilik alıyor.
Yeni-sömürgeciliğin özü, ona tabi olan devletin teoride bağımsız olması ve uluslararası egemenliğin tüm dışsal süslerine sahip olmasıdır. Gerçekte ekonomik sistemi ve dolayısıyla siyasi politikası dışarıdan yönlendirilmektedir.
Nkrumah, resmi sömürgecilik dönemi sona ererken emperyalistlerin, Küresel Güney’in büyük bir kısmı üzerinde siyasi kontrolü sürdürmek için mali hakimiyeti bir araç olarak kullandıklarını tespit etti. Bu daha sonra Nkrumah’ın kendi ülkesinde meyvelerini verdi.
Sosyalizme ve Pan-Afrikanizme olan bağlılığı, Sovyetler Birliği ve Çin ile işbirliğine açık olması ve Afrika ve dünya genelinde anti-emperyalist bilince katkıları nedeniyle Nkrumah, ABD hükümeti tarafından giderek daha fazla bir tehdit olarak görülüyordu. onu görevden alma planı.
CIA destekli darbe Gana’daki sosyalist deneyi sona erdirdi
Aralık 1957’de, Nkrumah’ın bağımsız Gana’yı yönetmek üzere seçilmesinden sadece dokuz ay sonra, CIA, Beyaz Saray’a, Ulusal Güvenlik Konseyi’ne ve diğer birkaç federal kuruma ” Gana’ya Genel Bakış ” başlıklı artık gizliliği kaldırılmış bir rapor dağıttı. Raporda, Nkrumah’ın Gana ekonomisini hızla modernize etme ve kıtada Pan-Afrikanizmi ilerletme yönündeki önceliklerinin, yeni bağımsızlığını kazanan ülkede mali kaynak eksikliği nedeniyle sekteye uğrayacağı belirtildi. Raporun sonuç kısmı ABD’nin Nkrumah ve Gana’ya yönelik politikasını bilgilendiren genel bir çerçeve oluşturdu:
ABD’ye yönelik tutum ve politikalar muhtemelen büyük ölçüde ekonomik çıkarlar tarafından şekillenecek. Giderek artan sayıda Ganalı ABD’yi ziyaret etti; burada teknik başarılardan özellikle etkilendiler, ancak karşılaştıkları ırk ayrımcılığından tiksindiler. Hem ikinci açıdan hem de sömürgecilik karşıtlığının aşırı uçlarda ifade edilmesi nedeniyle Gana, ılımlı ABD politikalarını pek çekici bulmuyor. Gana yine de ABD’ye olumlu yaklaşıyor… şu anda, özellikle de Volta Projesi için gerekli olan yabancı sermaye ve teknik yardımın mantıksal kaynağı olarak görüldüğünden ve Gana’nın yakın gelecekte büyük yardım taleplerinde bulunması muhtemel…
Gana’nın herhangi bir büyük güçle yakın işbirliğinden kaçınma ve Afrika meselelerinde bağımsız hareket etme arzusunun, en azından kısa vadede hem Sovyet hem de Batı etkisini sınırlayacağına inanıyoruz. Ancak, [sosyalist] Blok’un ‘sömürge’ ve ırk konularında eski sömürgelerdekine benzer pozisyonlar alması, çoğu zaman Gana’nın BM önünde belirli konularda Blok ile aynı hizaya gelmesiyle sonuçlanacaktır. Bu ilişkilerin Batı’nın herhangi bir karşı eyleminden bağımsız olarak gelişmesi muhtemeldir.
Volta Projesi, Nkrumah’ın Gana ekonomisini modernleştirme vizyonunun temel taşıydı. Bu, Gana’da, özellikle de Gana’da bol miktarda doğal kaynak olan alüminyumun endüstriyel üretimini artırmaya yetecek kadar elektrik üretecek bir hidroelektrik barajdı. CIA raporunda da ima edildiği gibi ABD hükümeti, Gana’nın sosyalist kampla tamamen aynı hizaya gelmesini önlemek ve emperyalizme ülke üzerinde bir miktar nüfuz sağlamak amacıyla Volta Projesi’ni finanse etmeye karar verdi.
Ancak CIA’in öngördüğü gibi ABD’nin Volta Projesi’ne verdiği destek bile Nkrumah’ın sömürgeciliğe ve emperyalizme karşı temel muhalefeti nedeniyle Gana ile ilişkilerin yıpranmasını engelleyemedi. İlişkiler kötüleştikçe ABD hükümeti Nkrumah’ı devirmek için adımlar atmaya başladı. 1964 yılında ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Batı Afrika İşleri Ofisi Direktörü Mahoney Trimble, ABD’nin Gana’daki politikası için bir “ eylem programı ” önerdi. İçinde açıkça şunu belirtti: “ABD baskısı, eğer uygun şekilde uygulanırsa, sonunda Nkrumah’ın düşüşüne yol açacak zincirleme bir reaksiyona neden olabilir.” Eylem programının temel bileşenleri Volta Projesi ödemelerinin yavaşlatılması veya geri çekilmesi, Gana’da Nkrumah’a verilen desteği azaltmak için “psikolojik savaş” ve diğer Afrika ülkelerinin liderlerini Nkrumah’a karşı çevirmekti.
Amerika Birleşik Devletleri aynı zamanda Gana’daki güçlerle de bağ kurmaya başladı ve bu güçler sonunda Şubat 1966’da Nkrumah’a karşı başarılı bir darbe düzenledi. 1965 yılındaki bir iç muhtırada , Ulusal Güvenlik Konseyi’nden Robert Komer şunları yazdı: “Bilginize, Batı yanlısı bir darbe yapabiliriz. yakında Gana’da. Bazı önemli askeri ve polis figürleri bir süredir böyle bir plan yapmayı planlıyor ve Gana’nın kötüleşen ekonomik durumu bu kıvılcımı sağlayabilir.”
Bildiri şöyle devam ediyordu: “Entrikacılar bizi bilgilendiriyor ve Devlet bizim İngilizlerden çok içeride olduğumuzu düşünüyor.” “Doğrudan işin içinde olmasak da (bana söylenene göre), biz ve diğer Batılı ülkeler (Fransa dahil) Nkrumah’ın ekonomik yardım çağrısını görmezden gelerek durumu düzeltmeye yardımcı oluyoruz.”
Ayrıca CIA’in darbeye doğrudan müdahil olduğuna dair ikna edici deliller de mevcut. 1978’de “birinci elden istihbarat kaynakları” New York Times’a, CIA’nın darbecilere tavsiyelerde bulunduğunu ve destek verdiğini söyledi. New York Times makalesinde de bu iddianın 12 yıl boyunca CIA için çalışan John Stockwell’in yazdığı “Düşmanların İzinde” adlı kitapla desteklendiği kabul ediliyor.
Darbeden sonra ABD hükümeti, Nkrumah ve CPP’nin tekrar iktidara gelmemesini sağlamak için darbe hükümetine mali ve diplomatik destek sağlama konusunda acele etti. Bu, ABD’nin yalnızca aylar önce kışkırttığı zorlukları hafifletmek için 500 ton sütün teslimatını da içeriyordu.
Yeni sömürgeciliğe karşı mücadele devam ediyor
Nkrumah’ın Afrika vizyonuyla, yeni-sömürgeciliği reddeden günümüzün yeni Afrikalı liderleri tarafından ifade edilenler arasında bazı paralellikler görmek zor değil. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bizler, gelecekte gelmesi muhtemel saldırılara daha iyi karşı koyabilmemiz için ABD’nin Gana’ya ve tüm Afrika’ya müdahalesinin tarihini incelememiz gerekiyor.
Bu tarih, ABD emperyalizminin, egemen Afrika ülkelerinin yükselişini önlemek için ekonomik, enformasyon, siyasi ve -gerekirse- askeri savaştan oluşan karma bir strateji kullanacağını gösteriyor. Bununla birlikte, ABD emperyalizminin dünyadaki konumu kayadıkça, ABD’de anti-emperyalist bilinç gelişmeye devam ediyor ve daha fazla ülke, sömürgeci tahakküme boyun eğmeyi reddedenlerin saflarına katılıyor; neo’nun bu denenmiş ve gerçek taktikleri. -sömürgecilik henüz en zorlu sınavlarıyla yüzleşmeye hazırlanıyor.
liberationnews.org
