Fikret Başkaya

          Fikret Başkaya  Kapitalizm sürekli olarak büyümek zorunda olan bir üretim tarzıdır, uygarlıktır. Her seferinde daha çok üretme zorunluluğu var. Durmak da yavaşlamak da yok… Asla bana bu kadarı yeter, burada durayım demez…  Büyümeden varlığını sürdüremez. Aşırı üretim de aşırı tüketimle mümkündür. Şimdilerde üretilen şeylerin dörtte üçü (3/4) ya gereksiz ya da zararlı… Bu durum, kapitalizm …

              Fikret Başkaya   “Gerçek kalkınmanın dış ilişkilerin kontrolünü gerektirdiği mantıkî sonucuna varıyordum. Başka türlü ifade edersek, kopuşu gerektiriyordu ve kopuş olmadan girişilecek yapısal reformların başarısızlığı kaçınılmazdı”. Samir Amin*   24 Ocak kararları sadece bildik bir anti-kriz ekonomik programdan ibaret değildi. Ekonominin yörüngesini değiştirme amacıyla dayatılmıştı. Tipik bir ‘yeniden kompradorlaşma programıydı ama retorik farklıydı. …

  Selçuk Kozağaçlı Kasım 2017’den beri Silivri ceza evinde rehin tutuluyor. Neden? Yektin bir hukukçu, yüreği ezilen ve sömürülen halkın tarafından atan inançlı bir devrimci olduğu için… Hak ve adalet savunucusu olduğu, asıl işini, yapılması gerekeni yaptığı için… Bir insan ‘asıl işini’ yaptığı için cezalandırılır mı? Eğer, ‘demokratik, laik, sosyal hukuk devleti’ denilen söz konusuysa neden olmasın?   AKP 2002 …

          Fikret Başkaya   “ Bilim, sadece bilimcilerin ellerine bırakılmayacak kadar çok önemli bir şeydir”                                                                                   …

  Emet Değirmenc   DOĞA TOPLUM BAĞLAMINDA KAPİTALİST ÇÖKÜŞTEN ÇIKIŞ NASIL OLABİLİR? Emet Değirmenci Fikret Başkaya Söyleşisi Hocam merhaba. Kitaplarınız üzerine değişik yıllarda yaptığım bu dördüncü söyleşiye hoşgeldiniz. Kapitalizm eleştirisi ve yeni paradigmayı yaratmaya dair düşünce dizinizde ekolojik çöküş gerçeği üzerine yaptığınız tespitler var. Son kitabınız “Çıkış Buradan: Perspektifi ve Paradigmayı Değiştirmek” kitabınızda yeni paradigmada çıkış noktalarına işaret ediyorsunuz. Bu bağlamda tüm üretim …

        Fikret Başkaya Aslında kapitalizmin tanımı gereği öyledir… Kapitalizm kâra, temel üretim ve yaşam araçlarının özel mülkiyetine, insanların [kadının ve erkeğin) ve doğanın sömürüsüne, çılgın rekabete, sınırsız ekonomik büyümeye, bireyciliğe dayanan bir toplum modeli veya üretim tarzıdır…   Birleşmiş Milletlerin ‘1992 Rio Dünya Çevre ve kalkınma zirvesinden’ bugüne tam 30 yıl geride kaldı ve bu zaman zarfında …

    Atmosfer ısınmaya devam ediyor, biyo-çeşitlilik ve canlı türleri hızlı bir tempoyla azalıyor, şimdilerde yok oluşun normalin 100 ila 1000 kat arttığını tahmin ediliyor… Bilim insanları önümüzdeki on yıllarda ekosistem için vazgeçilmez olan  1 milyon türün yok olacağını haber veriyor ve insanın da ‘o türlerden biri’ olduğu pek akla gelmiyor… Kuraklık, seller, orman yangınları artıyor, deniz seviyeleri yükseliyor, okyanuslar …

İklim krizi, savaşlar, göçler, salgınlar, yoksulluk, açlık… Bu tablodan çıkış nasıl mümkün olabilir? “Azgelişmişliğin Sürekliliği”, “Paradigmanın İflası” gibi kitaplarıyla başlattığı düşünce dizisini geçtiğimiz günlerde yayınlanan “Çıkış Buradan: Perspektifi ve Paradigmayı Değiştirmek”le sürdüren yazar-akademisyen Fikret Başkaya’yı dinliyoruz. Kavramsal sanatçı Agnes Denes, New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’nin yanına kurduğu buğday tarlasında, “Wheatfield –A Confrontation”, 1982 Yeni kitabınız Çıkış Buradan için “Paradigmanın İflası’yla başlayan yolculuğun önemli …

  Fikret Başkaya   Turizmin ‘bacasız sanayi’ olduğu, dünya barışına hizmet ettiği, farklı kültürleri birlerine yaklaştırdığı, yoksulluğun çaresi olduğu, yoksul ülkelerin kalkınmasının bir aracı olduğu… söyleniyor. Gerçekten öyle mi?   Turizm (seyahat) XVIII’inci yüzyılda soylular sınıfının (Aristokların), XIX’uncu yüzyılda da burjuvaların bir etkinlik alanıydı… XX’inci yüzyılda, daha çok yüzyılın ikinci yarısında işçi sınıfının ücretli izin hakkını kazanmasıyla, özellikle emperyalist ülkelerde  …

        Fikret Başkaya   Hâkim retorikte NATO, ‘dünya barışının garantörü’, ‘demokrasinin hamisi’ sayılıyor…  Lâkin retorik realiteden farklı… Aslında NATO, Amerikan emperyalist yayılmacılığının hizmetinde bir savaş makinasıdır. Güya Sovyetler Birliğine karşı kuruldu (1949) ama o dönemde Sovyetler Birliği asla yayılmacı emeller taşımıyordu. Avrupa’da ‘barış içinde birlikte yaşama’ (coexistance pacifique) yanlısıydı. Kapitalizm vahşi, çılgın rekabete dayalı bir işleyişe sahiptir. …

  ‘Savaş Barıştır/Özgürlük köleliktir/ Cehalet güçtür’.  George Orwell. Fikret Başkaya Politik İslamcı AKP (Saray) rejimi, beka ve terörle mücadele retoriğiyle iktidarını sürdürmeyi amaçlıyor. Eğer beka diye bir şey varsa, bekanın önündeki en büyük engel bizzat Saray rejiminin kendisidir… Terörle mücadeleye gelince, bugün itibariyle Türkiye’deki rejimin  katıksız bir devlet terör rejimi olduğu kesindir… Bir insanın, bir halk kesiminin, bir kurumun terörist …

Rusya-Ukrayna savaşı gıda krizinin asıl nedeni değil. Sadece krizi görünür hale getirdi.  Gıda krizi denilenin, başka türlü söylersek açlığın ve yetersiz beslenmenin asıl nedeni, neokolonyalizm/emperyalizm kavramlarını angaje ediyor. İkinci emperyalist savaşın sonunda tartışmasız hegemonik bir güç haline gelen ABD, Dünya Bankası’nı ve Uluslararası Para Fonu’nu (IMF) kurdu. Bu iki örgütün misyonu dünyanın geri kalanını (azgelişmiş ülkeler veya Üçüncü Dünya denilenler) …

          Türkiye’nin mülk sahibi sınıfları ve yönetici elitleri insanlara 100 yıldır “muasır medeniyet seviyesini yakalamayı ve aşmayı” vadediyor. Lâkin hedef ufukta bir çizgi gibi hep uzaklara kayıyor… Şimdilerde dinci AKP 2053, değilse 2071’de amacın hasıl olacağından emin görünüyor… Aslında ‘muasır medeniyet’, dünyanın geri kalanını sömüren, yağmalayan, talan eden emperyalist-kolonyalist- ırkçı kapitalist ülkeler demek. Onların nesi sizi …

Savaşlar sürekli tekrarlanyor zira kapitalizm emperyalizm peydahlamadan, emperyalizm savaşsız, hegemonya düşmansız yapamaz. Kapitalizm vahşi rekabete dayanan, sınırsız büyüme-genişleme-yayılma dinamiğine ve eğilimine sahip bir sistemdir… Esasen biri yatay, diğeri dikey, ikili bir yayılma-genişleme seyri izliyor. Yatay yayılma, daha önce kapitalist üretim ilişkileriyle ‘tanışmamış’, prekapitalist ülkeleri, bölgeleri ektisi altına alma, dikey genişleme de halen kapitalist ilişkilerin geçerli olduğu alanda derinleşmedir…   Kapitalizm …

                     “Yediği yoksul eti                                                                                           İçtiği kan olmuştur…” Yunus Emre                                                                                                                                Kapitalizm insanlığın ‘normal hali’ değil, bir sapmaydı. Araçlarla amaçlar ters-yüz olmuş, öküz arabanın arkasına koşulmuş durumdadır… Şimdilerde yüzleşmek zorunda olduğumuz sayısız sorunların, işte açlığın, yoksulluğun, sefaletin, ekolojik yıkımın, iklim krizinin, anlam kaybının, etik yozlaşmanın gerisinde söz konusu ters-yüz …

              Kapitalist toplumda devletin üç işlevi vardır: 1. Sermayenin hareketine uygun koşulları oluşturmak; 2. Özel sektör [sermaye] tarafından asgari düzeyde bile karşılanması mümkün olmayan ‘kamu hizmetlerini’ sağlamak; 3. Zenginleri yoksullardan korumak… Neoliberal küreselleşme çağında durum değişti. A’dan Z’ye her şey özelleştirildiğine, bir kâr aracına dönüştürüldüğüne, müştereklerin’ yerinde yeller estiğine göre, artık devletin işlevi ikiye …

        ABD İkinci emperyalist savaşın sonunda tartışmasız hegemonik bir güç haline geldi. O kadar ki, bir başına dünya sanayi üretiminin yarıdan fazlasını sağlıyordu. Faşizmin yenilgisinde başat rol oynayan Sovyetler Birliği’nin de etkinlik alanı Avrupa’nın ortalarına kadar genişledi, prestiji arttı. ABD başkanı Roosevelt’le Stalin arasındaki bir kompromiye göre, “Hür Dünya”, ABD’nin, “Komünist Blok” da Sovyetler Birliğinin nüfuz bölgesi …

  “Amerikalıların istediği yegane şey, bölgenin kaos ortamına sokulmasıdır…”   Fikret Başkaya: Geçen yılın Eylül sonunda Cezayir’deki kollokyumdan 11 ay sonra seninle yeniden buluşmak güzel bir sürpriz oldu. Türkiye’ye hoş geldin. İstersen şöyle başlayalım. Emperyalist savaşlar söz konusu ama aslında “emperyalist saldırı savaşı” veya “emperyalist işgal” demek daha doğru. Sana göre bu savaşların asıl nedeni ne? Emperyalist kamp bu savaşlarla …

    Oxymore, oxymoron, Kadim Grekçe bir kavram. Karşıt anlamlı (antinomik) iki kelimeyi veya kavramı yan yana getirmeye deniyor. İşte, gerçek yalanlar, gecenin aydınlığı, bakire anne, özel halk otobüsü, sürdürülebilir kalkınma gibi…  Sanatçıların, şairlerin, edebiyatçıların, eski dildeki tecâhül-i arifane [bilinen bir şeyi, edebî bir nükte ile bilinmiyormuş veyâ başka türlü biliniyormuş gibi gösterme sanatı) denilenin bir gereği olarak oxymore’a başvurmalarının …

                                         Yazının başlığı, Foti Benlisoy’un Habitus Yayıncılık’tan çıkan harika eserinin başlığı. Alt-başlık insanlığın ve uygarlığın nasıl bir ikilemle karşı karşıya olduğunu, nasıl tehlikeli bir kavşağa gelip dayandığını ima ediyor… Aslında kapakta ‘alarm çıkış kapısı’ da bir okla gösterilmiş. Kitap, altı bölüm, 341 sayfadan oluşuyor. Kitabı okuduğunuzda, Türkiye’de yapılan “tartışmaların” ne kadar saçma ne kadar anlamsız ne …

          “… birçok kanıtın biriktiği, fakat düşüncenin geri kaldığı zamanlarda daima ansiklopediciler çağı başlar…”                                                                                                                                  Karl Marx “Eleştiri silahı, silahların eleştirisinin yerini alamaz. Maddi güç ancak maddi bir güçle yenilgiye uğratılmalıdır. yığınları etkisi altına aldığında, teori maddi bir güç durumuna gelir.” Karl Marx Şeyler, sosyal olgular sürekli değişen dinamik bir süreç olarak tezahür ediyor. Oysa onları …

          Son Milli Eğitim Şurasında ana okulu çağındaki çocuklara (4-5 yaş) dini eğitim verme kararı alınmış. Aslında bu gidişle 2-3 yaşa da inebilirler… Böyle bir şey herhalde Taliban’ın bile aklına gelmezdi… Neyse bizim eğitimcilerimiz erken davranmışlar. Çocukların kimlere emanet edildiğini bir düşünün… Asgari pedagojik formasyona sahip biri bu kepazeliği kabullenebilir mi? Aslında bu kadarı bile Türkiye’de …

            “Ol mahiler ki derya içredirler deryayı bilmezler.” Hayalî (1)   Balıkların denizde yaşayıp da denizi bilmedikleri gibi, insanlar da kapitalist toplumda yaşıyorlar da kapitalizmi bilmiyorlar… Fakat bilmeyen sadece sıradan insanlar değildir, eğitimli taife de kapitalizmi bilmez, merak da etmez. Kapitalizmi insanlığın normal hali sayar… Dahası, burnundan kıl aldırmayan akademik iktisatçı, iktisat profesörü de bilmez. …

            ABD, İkinci emperyalist savaşın sonunda tartışmasız bir hegemonik güç haline geldi. O kadar ki, bir başına dünya sanayi üretiminin yarıdan fazlasını sağlıyordu… Emperyalist savaşta Almanya, Japonya, İtalya çökertilmiş, İngiltere ve Fransa da büyük kan kaybına uğramışlardı… Rotayı ABD’nin belirlediği, İngiltere, Fransa ve Japonya’dan oluşan yeni bir hiyerarşi ortaya çıktı. Samir Amin ona kollektif emperyalizm …

        Türk-İş genel başkanı Ergun Atalay, 1 Aralık’ta başlayacak asgari ücret görüşmeleriyle ilgili olarak, bir rakam telaffuz etmeyeceklerini, hükümetin teklifini beklediklerini söyledi… Asgari ücreti kimin, nasıl belirlediğini bildikleri için bir rakamı telaffuz etmiyorlar… Cumhuriyet döneminde, 1947 yılına kadar işçilerin sendika kurması yasaktı… Esasen her şey yasaktı… 1946 yılında Cemiyetler Kanununda yapılan bir değişiklik, dernek kurmanın önünü açtı …

      “Gerçek kalkınmanın dış ilişkilerin kontrolünü gerektirdiği mantıki sonucuna varıyordum. Başka türlü ifade edersek, kopuşu gerektiriyordu ve kopuş olmadan girişilecek yapısal reformların başarısızlığı kaçınılmazdı.”[1]                                                                                                Samir Amin   Türkiye ekonomisi her geçen gün daha çok dibe vururken, çöküş derinleşirken ‘iyi politikalarla’ bu durumdan çıkılabileceği beklentisi ve umudu hâlâ canlı… İşte, iyi bir Merkez Bankası Başkanı ile iyi bir …

Greta Thunberg’in mektubu…   Fikret Başkaya Çocuk yaşında iklim mücadelesinin sembolü haline gelen İsveçli Greta Thunberg, Glasgow İklim Zirvesi öncesinde yazdığı bir mektupla sorumlu hükümetleri suçluyor, daha geç olmadan harekete geçmeleri gereğini bir defa daha hatırlatıyor…                         1994’den beri iklim zirveleri düzenleniyor ve her zirveden sonra durum daha da …

Şimdilerde ‘siyasî cinayetler olur mu, sorusu gündemde. Olmaması için bir neden var mı? Türkiye’nin yüzyıllık tarihi siyasî cinayetlerin ve kitle katliamlarının da tarihi olduğuna göre… Bu ülkede siyasî cinayetler ve katliamlar, kutsal devletin bekası için yapılır. Benim asıl devlet partisi dediğim görünmeyen iktidar odağı, kendini devletin gerçek sahibi sayar ve gerekli gördüğünde gereğini yapar… Bu rejimin niteliği hiçbir zaman gerektiği …

        Coronavirüs’ün sınıf farkı gözetmeksizin her kesimi eşit düzeyde vurduğuna dair genel bir kabul var. Bu doğru değil. Salgınlar daima yoksulların, mütevazı toplum kesimlerinin başına musallat olur. Sosyal hiyerarşinin ne kadar aşağılarındaysanız, Coronavirüs’e (salgına) maruz kalmanız da o kadar yüksektir. Yoksulların sağlık performansı daima düşüktür. Yeterli beslenemezler, bağışıklık sistemleri ekseri yetersizdir. Dolayısıyla virüse karşı ‘korunaklı’ değillerdir. Yüksek …

          “ İnanç sokakta olmasın, mahallede olmasın, şehirde olmasın ve insanın içinde olsun gibi bir anlayış var. İnsan ile Allah arasında olsun, evine, ticaretine, siyasetine, adaletine yansımasın diye ortalığı ayağa kaldırıyorlar”.   Ali Erbaş, Diyanet İşleri Başkanı   Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın Ayasofya’nın ibadete açılışındaki kılıçlı şovu ve sonrasında yaptığı açıklamalar haklı tepkilere neden oluyor. …

          “İstikrar: Amerika’nın düşmanıdır.”  (Stability: America’s enemy)   Albay Ralph Peter   ABD, ikinci emperyalist savaş sonrasında tartışmasız hegemonik bir güç haline geldi ve emperyalist hiyerarşinin tepesine oturdu. İngiliz hegemonyası 1910’lu yıllardan beri aşınmaktaydı; 1945 sonrasında hegemonya Atlantik’in ötesi yakasına geçti. ABD, savaş sonrasında dünya sanayi üretiminin %50’den fazlasını bir başına sağlıyordu… Emperyalist savaşın sonunda Almanya …

  * “Amiral Arthur Cebrowski dünyayı ikiye böldü: Küreselleşmiş devletler ve diğerleri. İkinciler, sadece doğal zenginlik ve emek gücü deposu olmaya mahkumdur. 11 Eylül sonrası Pentagon’un görevi artık savaşları kazanmak değil, küreselleşmemiş bölgeleri devlet yapılarından yoksun bırakmak ve buralarda kaos yaratmaktır”.(1)  ** “Katliam, kölelik ve yağma pahasına edinilen servetler, sermayeye dönüştürülmek üzere metropollere getiriliyordu”. Karl Marx (2) •Batı’nın zenginliği dünyanın …

    “… Gericilik kaygan bir zemindir ki, adımını attın mı kendini aşağıda bulursun.” Engels*   Türkiye zaten yangın kuşağında, dolayısıyla orman yangınları bir istisna değil.  Atmosferin ısınmasıyla da yangınların sayısı ve yoğunluğu artmış bulunuyor… Yangınlar insan kaynaklı olduğu gibi, kendiliğinden de başlayabiliyor. İnsan kökenli yangınlar ihmalin veya kastın sonucu çıkıyor. Kökeni ne olursa olsun ‘iklim krizi’ yangınların sayısını ve …

      Türkiye’de ortalama bilinç, köşeli, bağnaz bir resmî tarih ve resmî ideoloji tarafından ‘iğdişleştirilmiş’, dumura uğratılmış bir bilinçtir. Resmî tarih, yalana, tahrifata, yok saymaya, adıyla çağırmamaya dayanan bir tarih versiyonudur. Fakat, resmî tarih, kendi başına bir amaç değildir. Resmî ideolojinin hammaddesidir. Şeylerin gerçeğine nufûz etmeyi zorlaştıran bir şey de Avrupa-merkezcilik, veya Avrupa-merkezli ideolojik yabancılaşma denilendir… Avrupa-merkezli yabancılaşma, eğitimli …

    “Bu ancak şu anlama gelebilir: Oradan çıkmak için yol yok değil ama artık vakit, bugüne kadar bellediğimiz bütün eski yolları terk etme vaktidir”.                                                                                                           Aimé Césaire   “Eski dünya ölüyor, yenisi ise ufukta görünmüyor ve bu alacakaranlıkta canavarlar ürüyor”.                                                                                                                  Antonio Gramsci   Kapitalizm krizlerle yol alabilen bir sistem. Krizler arızi, beklenmedik bir şey değil, sistemin …

          [Not: Bu yazı: Kutsal devletin faşist katili tarafından hunharca katledilen Deniz Poyraz’ın saygıdeğer anısına adanmıştır… ]   “Ne bir toplum, ne bir ulus, ne de tüm çağdaş toplumların tamamı toprakların sahibidir. Onlar sadece kullanıcıdırlar, birer aile babası gibi [boni patres familias) iyileştirerek onu gelecek nesillere bırakmak zorundadırlar.” Karl Marx   “Doymak bilmez ihtiyaçlarını karşılamak için doğal …

  Kapitalizm, mülksüzleştirerek sermaye biriktirmektir. İnsana ve doğaya zarar vermeden, sosyal kötülükleri azdırmadan, ekolojik dengeleri aşındırmadan yol alması mümkün olmayan, absürt, lanetli bir sistem, bir üretim tarzıdır… Gerçek durum böyledir ama söylem başkadır… Maalesef, insanlar ekseri yıkılanı değil, yapılanı görme eğilimindedirler… Ve bu tavır olup bitenleri meşrulaştırıyor, egemenlerin işini kolaylaştırıyor… Kapitalizmin ürettiği, kapitalizmi de yeniden ve yeniden üreten, sıradan insanı …

              “ Görüntü gerçek olsaydı, bilime gerek kalmazdı”                                                                                                           Karl Marx Anayasada ‘devletin ülkesi ve milleti’ deniyor. Bir devlet var, bir de onun ülkesi ve milleti var… İlişkinin yönü devletten halka, emekçi kitlelere doğru… Bu, Eski Rejimlere (Ancien Régimes) mahsus bir şeydir. Orada ilişkinin yönü kraldan, padişahtan, imparatordan, Saraydan halka, halklara, kitlelere doğrudur… Halk tebâdır, …

        “Kapitalizm yasal mafya, mafya da yasal olmayan kapitalizmdir”.                                                            Dario Bötancourt- Maria Garcia   “Kapitalizm, egemen sınıf tarafından kanunileştirilmiş (yasalara bağlanmış) bir kanunsuzluktur”.                                                Al Capone (Amerikalı mafya lideri, milyoner)   “Devlet için kurşun atan da şereflidir, kurşun yiyen de şereflidir”.                                                             Tansu Çiller (Eski başbakan)     Mafya lideri Sedat Peker’in yaptığı peş peşe açıklamalar, …

    “ Eğer bir sonununuz varsa ve çözümünü politik sınıftan bekliyorsanız, iki sorununuz var demektir”                                                                                                                                                 Albert Einstein   Korona Virüs salgını birçok şeyi açık etti. Ahlâkî değerlerin ne kadar aşındığını, değer ölçüsünün nasıl yok olduğunu, dayanışma- yardımlaşma duygusunun nasıl köreldiğini, ekonominin ne kadar kırılgan bir zemin üzerinde durduğunu, dinci iktidarın kendisi için krizi nasıl bir fırsata dönüştürdüğünü, …

      “Bütün eylemimiz emperyalizme karşı bir savaş narası ve insan soyunun büyük düşmanı ABD’ye karşı halkların birliği yönünde hararetli bir çağrı niteliği taşıyor.” Ernesto Che Guevera*   Kapitalizm varlığını büyümeye borçludur. Büyümek, genişlemek, yayılmak, derinleşmek bir ‘tercih sorunu’ değil, zorunluluktur… Sistemin mantığında içerilmiş bir temel eğilimdir. Başka türlü söylersek, büyüme veya yok olma ikilemi söz konusudur. Büyüme-yayılma-genişleme de …

      “Gönüllü yetingenlik tercihi yapmış, yıllardan beri öyle yaşayan biri olarak…” diyorsunuz. Gönüllü yetingenlikten ne anlamalıyız?   Azla yetinmek, insan refahının ve mutluluğun daha çok şey sahip olmaktan geçmediğini bilmek. Neyin gerçekten ihtiyaç olduğuna kendin karar vermek. Abuk-subuk şeylere sahip olmak için didinip durmamak. Tüketim saçmalığından uzak durmak. Reklamların nasıl rezil bir şey olduğunu bilmek…Tüketim yarışında başkalarını geçmeye …

      Savaş Barıştır, Özgürlük Köleliktir, Cahillik Güçtür.                                                                                                       …

      “ Ailede, erkek burjuvadır; kadın da proleter rolü oynar”1  Engels   Şimdilerde ‘dünya kadınlar günü’ olarak kutlanan, 8 Mart 1857 yılında ABD’nin New-York kentinde kadın işçilerin çalıştığı tekstil fabrikasında düşük ücret, uzun işgünü, berbat çalışma koşullarına, aşağılanmaya karşı başlattıkları direnişe polisin saldırısı ve fabrikada çıkan yangın sonucu 129 kadının yanarak ölmesine gönderme yapıyor. Daha doğrusu yapması gerekiyor! …

        Francis Bacon’a atfen ‘bigi güçtür, bilgi iktidardır’ denir. Esasen paraya ve iktidara giden yol, bilgiye sahip olmaktan geçiyor. Bilgiye sahip olan hem paraya ve hem de güce -iktidara- sahip olabiliyor… Başka türlü söylersek, bu ikisi arasında bir geçirgenlik var… Sınıflı toplumların tarihi bilgi sahibi, dolayısıyla güç ve iktidar sahibi olanların da tarihidir… İlkel toplumun ‘büyücüsü’, Firavun’un …

        “İyi bilinen şey, tam da iyi bilindiği için, aslında bilinir değildir. Bilgi sürecinde kişinin kendisini ve başkalarını yanlış yönlendirmesinin en yaygın yöntemi, bir şeyin iyi bilindiğini farz edip o şekilde kabul etmektir”                                                                                                                                                              Hegel   Burjuva siyaseti topluma tuzak kurmaktır ve bu işi de büyük ölçüde ‘siyasi parti’ denilenler sayesinde başarıyorlar… Hâkim söylem, siyasi partileri ‘demokrasinin …

        Frantz Fanon sonuncuların birinci oluşunu anlatırken “ Yolunuz üzerinde karşılaşacağınız bütün engelleri parçalamaya daha en baştan kararlı değilseniz hiç bir toplumu alt üst edemezsiniz “ diyor. Lanetli olmanın radikal olmaktan geçtiğinin önemini çiziyor.   Şeylerin gerçeğine nüfuz etmeyi iş edinendir Fikret hoca. Öğretileni öğreten değil , akıl yolu ile ürettiğini var eden bir yolun yolcusudur. Seçtiği …

  “Karanlık bir çağda yaşıyoruz; doğa ve insanın hammadde yapıldığı bir çağda!”[1]   Fyodor Mihayloviç Dostoyevski’nin, “Gösterişin, torpilin, kibrin ve sayamadığım binlerce putun kol gezdiği bu çağda; bir bakışın, bir duruşun, bir hayatın sadeliğine inanıyorum,” sözleri Fikret Başkaya içindir sanki; sahici entelektüel tevazuu, derinliği ve zulmün karşısında dik durup, diklenmesiyle… O; “… ‘Utançla devrim başlamaz.’ Sana yanıtım şu: Utancın kendisi …

HABER MERKEZİ – Fikret Başkaya’nın “Eko-Sosyalist Paradigma: Komünist Topluma Giden Yol” kitabı, mevcut sistemi anlayabilmek için okurun ufkuna katkı sunuyor. Başkaya, sosyal mahiyetteki sorunlar ile ekolojik sorunların iç içe olduğunu belirterek hem nedenleri hem de çözüm yolları üzerinde duruyor. Emperyalizm, kolonyalizm, “azgelişmişlik”, kalkınma ve kapitalizmden sosyalizme geçiş temaları üzerine çalışmalar yürüten, 1991’de Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi iken …

    09:05 1 Şubat 2021                 ANKARA –  Prof. Dr. Mete Kaan Kaynar’ın, yazar Fikret Başkaya ile yaptığı nehir söyleşisi, onu teoriler ve kavramların içine ya da zamansal bir akışa hapsetmiyor, onunla birlikte düşünmeye ve sohbetin parçası olmaya davet ediyor.  Sayılı sistem analistlerinden ve eleştirel düşüncenin temsilcilerinden yazar Fikret Başkaya’nın yaşamını anlatan “Türkiye’nin Lanetlisi: …

                                                                                         “Anlamak aşmaktır”       Fransız atasözü   Entellektüel faaliyetin misyonu ve varlık nedeni, şeylerin gerçeğine nüfuz etmek, görüntüyle gerçek (retorikle realite) arasındaki uyumsuzluğu teşhir etmektir… Türkiye’de bağnaz resmî ideoloji ve resmî tarih şeylerin anlaşılmasını, bilince çıkarılmasını engelliyor. Dolayısıyla, resmî tarihi, resmî ideolojiyi sorun etmeyenin önünü görmesi, yolunu bulması mümkün değildir…   Türkiye’de kökleri 1910’lu yıllara kadar geriye …

                                                                                                                        …

          “ Bir yoksul aç ise, bunun nedeni, zenginin zevk ve sefa içinde yaşamasıdır. Nerede bir bolluk görsem, onun yanı başında mutlaka çiğnenmiş bir hak görmüşümdür. Hz. Ali   “Kapitalizm yasal mafya, mafya da yasal olmayan kapitalizmdir.”                                                                                                                                 Dario Bötancourt- Maria Garcia   Zengin olmak, başkasının emeğinin ürününe el koymaktır. Bir insan ne kadar yetenekli, …

Patronların ve devletlerin elinde ücretlilere karşı işsizlikten daha şiddetli bir zor aracı yoktur. Hiçbir fiziksel baskı, coplayan, göz yaşartıcı bomba atan vb. hiçbir polis gücü… Sadece bir saygınlık talep etme, insan yerine konulma olasılığını hayata geçirme iradesine karşı hiçbir araç bu denli güçlü değildir. Gerçeklik, budur…” Henri Krasucki (Fransa Genel İşçi Konfederasyonu (CGT) eski genel sekreteri)   Kapitalizm, insanları üretmek …

‘İktidar gizlemesini bilenindir’ denmiştir. Gizleme işi de her dönemde eğitimli-diplomalı kesimler tarafından kotarılıyor. Gizleme, yalan, tahrifat, yok sayma, adıyla çağırmamayla, mümkün oluyor. Resmi tarihe, resmî ideolojiye dayalı bir eğmen ideoloji üretiliyor ve peydahlanan egemen veya resmî ideoloji kitleler tarafından içselleştirildiğinde amaç hasıl oluyor. Dolayısıyla, egemenlik sadece kaba kuvvete, çıplak şiddete, devlet terörüne dayanmıyor… Başka türlü söylersek, iktidarın sürekliliği, ezilen ve …

  Söylendiğine göre Türkiye bu yılın üçüncü çeyreğinde %6,7 büyümüş… Aslında bu bir rekor ve Türkiye’nin artık ‘muasır medeniyet seviyesini’ solladığı demeye geliyor… Dünya küçülürken Türkiye’yi büyütmek marifet ister. O maharet de bizim yöneticilerimize mahsus… Tabii insan sormadan da edemiyor: işsizlik çığ gibi büyürken, işyerleri, fabrikalar kapanır esnaf kitlesi feryat ederken, sanayi üretimi ve ihracat gerilerken %6,7 büyümenin sırrı nedir …

  Köyün birinde helva satan yaşlı bir bakkal varmış. İşini bir çırakla yürütürmüş. Köylüler çırak az helva veriyor, hile yapıyor diye şikâyet edermiş. Bakkal, çırağı kovar yenisi alırmış, onu da şikâyet ederlermiş ve bu böylece devam edip gidermiş… Sonunda terazinin bozuk olduğu anlaşılmış, terazi değiştirilmiş ve şikayetler son bulmuş… Bu anektodu Türkiye İşçi Partisinin genel başkanı rahmetli-saygıdeğer Mehmet Ali Aybar, …

FİKRET BAŞKAYA Covid-19 toplumun ne kadar kırılgan bir zemin üzerinde durduğunu, sosyal güvenceden yoksun olmanın ne demek olduğunu açık etti. Rejimin ne mene bir şey olduğunu sorgulamayı da potansiyel bir ‘olasılık’ haline getirmiş olmalıdır… Tabii kapitalizm koşullarında salgınla mücadele etmenin imkânsızlığı da anlaşıldı… ‘Fırsat eşitliği’ her sınıftan çocukların eğitim kurumlarından ‘eşit yararlanması’ demek. Eşitsizlik temeli üzerinde duran ve her sefirinde …

Hangi çağda olursa olsun, rıza üretmeden, gönüllü kabullenme olmadan yönetmek, iktidarı sürdürmek mümkün değildir. Sadece kaba kuvvete, çıplak şiddete, devlet terörüne dayanarak bir rejimin varlığını sürdürmesi mümkün değildir. Her çağda rızayı, gönüllü kabullenmeyi – egemen ideolojiyi densin- üreten de toplumun eğitimli kesimidir. Başka türlü söylersek, modern zamanlarda entelijansiya denilen kesimdir… O kesimin sayıca çok olması da önemli değildir. Saray rejimi, …

FİKRET BAŞKAYA “Amicus Plato, sed amica veritas”. (Eflatun’u severim ama, gerçeği daha çok severim) Latin atasözü Osmanlı İmparatorluğunda devlet ‘kutsaldı’… 1923 yılında devletin adı “Türkiye Cumhuriyeti” olarak değiştirildi. Devletin adının değiştiğinden halkın sonradan haberi oldu… O süreçte emekçi halk kitlelerinin hiçbir dahli olmadı. ‘Hakimiyet kayıtsız, şartsız milletindir’ dendi… Lâkin ‘hakimiyet’ çok sayıda ‘kayıt ve şart’ altında alınmıştı. Gerçek durum TBMM’nin …

Büyümeyle yatıp, büyümeyle kalkıyoruz. İşte ‘ekonomi bu yıl şu kadar büyüyecek, geçen yıl şu kadar büyüdü, üçüncü çeyrekte büyüme oranı şu kadar oldu, gelecek yılın büyüme tahmini yüzde şu kadar tahmin edildi. IMF Türkiye’nin büyüme oranını revize etti. Hazine ve Maliye Bakanı gelecek yıl Türkiye’nin büyüme rekoru kıracağını söyledi… Öyle ki, ekonomik büyüme tüm dertlerin devası sayılıyor… Genel anlayış da …