Özgür Üniversite Türkiye ve Ortadoğu Forumu Vakfı
Kapitalist, satın aldığı emek gücüne emek sürecinde neredeyse her istediğini yapar. Tabii ki çalışma hayatını düzenleyen yasaların el verdiği ya da o yasaları çiğneyebildiği ölçüde. Amaç olabildiğince artık emeği emekçiden emebilmektir. Bunun için de işçiye göz açtırmamak, işçinin tam da kendisinden beklendiği biçimde eksiksiz işini yerine getirmesini sağlamak şarttır. Denetim eldeki bütün imkanlar kullanılarak yapılmalı, gerektiğinde işini tavsatan, söylenin dışına çıkan işçi cezalandırılmalıdır. Her işçinin başına bir denetim elemanı dikemeyeceğine göre modern şirketlerin modern imkanlardan yararlanarak emek üzerindeki tahakkümlerini kurmaları kapitalizmin icabıdır.
Marx ne demiş?
“Emek gücünün kapitalist tarafından tüketilmesi biçiminde gerçekleşen emek süreci, iki belirgin özellik gösterir. İşçi, emeğinin kendisine ait olduğu kapitalistin denetimi altında çalışır. Kapitalist, işin yöntemine uygun şekilde yapılmasına, üretim araçlarının gerektiği gibi kullanılmasına, dolayısıyla ham madde israfının önlenmesine ve emek araçlarının, işin zorunlu olarak sebep olacağından daha fazla eskiyip aşınmamalarına dikkat eder.” (I:188; abç).
Goldman Sachs’tan yapay zeka şirketi CallMiner’a 75 milyon dolarlık yatırım
WSJ’den öğrendiğimize göre CallMiner adlı şirket yapay zekâ kullanarak konuşmaları analiz eden bir yazılım platformu geliştirmiş. Eureka herhangi bir şirketin müşterileri ile şirket çalışanları arasındaki konuşmaları dinleyerek “tavsiyelerde” bulunuyor.
Eureka şirket çalışanının müşterilere ne söylemesi gerektiğini önerebildiği gibi, verilen cevapların şirketin protokollerine uygun ve imajını zedelemeyecek nitelikte olup olmadığını da belirleyebiliyor. Telefon görüşmelerinin yanı sıra web üzerinden yapılan sohbetleri, e-postaları da izleyerek, metinlerdeki kelime tercihlerinin kabul edilebilirliğini, hatta metinler yolu ile aktarılan hissiyatın şirkete zarar vermeyecek nitelikte olmasını sağlıyor. Bu arada, görüşmeler sırasında rakip firmaların adı, başka ürünlerin adı geçtiğinde Eureka onları da kaydediyor ve bütün bu analizlerini raporlara döküyor.
Bu tür bir yazılımın kullanılması ile emekçinin emek sürecinde denetimi daha etkin hale getirildiği gibi rakip firmalara ilişkin bilgilere erişme imkânı da elde edilmiş oluyor. Bir taşla iki kuş: Eureka hem emek-sermaye çelişkisinde hem de sermaye-sermaye çelişkisinde sahibi kapitaliste avantaj sağlıyor. Haliyle, Goldman Sachs da bu avantajı görerek, etkin işçi denetiminde ve etkin rekabette çareyi Eureka’da gören şirket sayısının artacağını, dolayısıyla CallMiner’ın büyüyeceğini öngörerek 75 milyon dolarını yatırmakta tereddüt etmiyor.
* Bu dizi yazılar Kapital’le Modern Kapitalizm adlı daha geniş bir çalışmamızdandır. Yazıda atıfta bulunduğumuz kaynak metinlerin orijinallerine çalışmanın web sayfasından erişilebilinir: http://www.eatonak.org/KMK/
Bu makale 20.12.2019 sendika.org’da yayınlanmıştır…
