Fikret Başkaya

1960 yılında Mülkiye’de (SBF) birinci sınıf öğrencisiydim. Adnan Menderes’in Demokrat Partisi 1950’den beri üç dönemdir iktidardaydı. Muhalefete ve basına yönelik baskı ve şiddet almış başını giriyordu. O kadar ki, muhalif gazeteler yasaklanmadığı günlerde bazı sayfaları beyaz çıkardı ve gazeteyi koynumuzda saklardık… Devlet Radyosu iktidarın borazanıydı… Rejim tam bir parti-devlet halini almış, her türlü keyfilik ve baskı sıradanlaşmıştı. Toplum kutuplaştırılmış, DP’li …

Tutuklu bulunan HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ile darbe süreçlerinde baskılara maruz kalmış Türkiye’de alternatif düşüncenin saygın isimlerinden olan yazar Fikret Başkaya’nın mektuplaşması yayımlandı. Demirtaş’a yazdığı mektupta “özgürlük ve tutsaklık” konusunda önemli belirlemeler yapan yazar Fikret Başkaya’ya cevap veren Demirtaş, “içerideyken de dışarıdakilerin özgürlüğü için mücadele etme azimlerinden bir şey yitirmediklerine” işaret etti. Türkiye’de alternatif düşüncenin saygın isimlerinden olan …

Son Kanun Hükmünde Kararnameyle (KHK- 686) artık üniversitede neredeyse dostum, tanıdığım kalmadı. Tek-tük kalan varsa bile sıra onlara da gelecektir. Kaldı ki, “istisnalar” önemli değildir denmiştir… Elbette sadece Akademide değil, Milli Eğitim Bakanlığı Okullarında da nice dostumuz/arkadaşımız/tanıdığımız/tanımadığımız eğitimci de işinden oldu. Tabii diğer bir çok devlet kurumunda da… “Politik kriz”  dönemlerinde devlet aygıtında tasfiyeler her zaman istisna değil kuraldır. Şimdilerde …

Fikret Başkaya ile derin söyleşi. Serdar Değirmenci*   Serdar Değirmenci: Dünyanın şu an itibariyle içinde bulunduğu durumu iki kelimeyle ifade etseniz, bu iki kelime ne olurdu?   Fikret Başkaya: Herhalde “kaos ve çöküş” olurdu. Artık kapitalist dünya sistemi patinaj yapıyor, çözdüğünden daha çok sorun yaratıyor. Genel bir sürdürülemezlik durumu veya aynı anlama gelmek üzere, bir uygarlık krizi ortaya çıkmış bulunuyor. …

Bu gün Türkiye’nin içine sürüklendiği iflas tablosunun gerisinde, bu ülkenin mülk sahibi sınıfları ve devlet (ki, bu ikisi bir ve aynı şeydir, biri olmadan diğeri olamaz) tarafından yapılmış iki tercih var ve bu iki tercih de emperyalizmden bağımsız değildi… Bunlardan birincisi, ünlü 24 Ocak Kararları (1980); İkincisi de 1960’lı yıllardan başlayarak dinci gericiliğin önünün açılmasıdır. 24 Ocak Kararlarıyla alınan viraj, …

Toplumda “iyi” bir anayasa yapılırsa, işlerin yoluna gireceği beklentisi vardır. Eğer anayasayı ‘kim neden yapıyor’ sorusu sorulsaydı, öyle bir beklentiye yer olmazdı. Burjuva toplumunda anayasalar daima mülk sahibi sınıflar (burjuvazi) ve onların devleti tarafından yapılır ve aslında bu ikisi bir ve aynı şeydir. Zira, mülk sahibi sınıflardan ayrı bir devlet mümkün değildir. Bunlardan birinin varlığı diğerinin varlığına bağlıdır. Dolayısıyla anayasa …

Birleşmiş Milletler Suriye özel temsilcisi Staffan de Mistura, Halep’in doğusunda 275 bin insanı rehin tutan ve her gün katliam yapan, sayıları 5-6 bin kadar olduğu tahmin edilen, cihatçı katiller güruhu için bir “yerel yönetim” önermiş… Acaba Washington’un doğusu, Londra’nın Batısı, Paris’in Güneyi, Berlin’in Kuzeyi de, kendinden menkul bir haydut çetesi/katil sürüsü tarafından işgal edilseydi,  sayın özel temsilci oralar için de …

Başkanlık seçimini Donald Trump’ın kazanması, Amerikan ve bir kısım Avrupa medyasını alarma geçirdi. Bazı büyük gazeteler ve haber siteleri sonucu apocalypse (kıyamet) manşetiyle duyurdular. Gerçi, Trump kıyametin kapısını aralamamıştı ama, neoliberalizmin ve burjuva demokrasisinin iflasını ifşa ettiği kesindi… Tabii bu arada medyanın ve yönetici elitlerin çürümüşlüğünü de ifşa etmiş oldu. 1981 yılında Ronald Reagan “Büyük Amerika’yı yeniden kurma” vaadiyle başkanlık …

Devlet aslında bir suç örgütüdür. Düşmansız yapamaz, varlığını “düşmanın” varlığına borçludur. Bu yüzdende düşman üretmek, yeniden üretmek zorundadır. Bu amaçla da sürekli olarak teröre başvurur. Kelimelerin, kavramların ne anlama gelmesi ‘gerektiğine’ devletin adamları  karar verir ama bu dünyada, bu sınıflı toplumlarda herkes için aynı anlama gelen bir kelime, bir kavram mümkün değildir. Devlet neyin terör, kimin terörist olduğuna karar verir …

Fikret Başkaya’nın Aydın Ördek’e verdiği röportaj Sonradan günümüz Türkiye’sinde siyasal rejimin otoriter bir hal alıp almadığını tartışacakların apaçık görecekleri yegâne şey, toplumun topyekûn kesif bir korkuya maruz bırakıldığı olacak belki de. Otoriter tüm siyasal yapıların kurucu korkuları vardır. Türkiye Cumhuriyeti’nin başından beri otoriter olduğunu kurucu korkuları olmasından, dolayısıyla sürekli tehdit altında ve ebediyen mağdur bir asli unsura dayanıyor olmasından anlayabiliyoruz: …

Fikret Başkaya ile üniversite ve ‘Özgür Üniversite’ üzerine söyleşi Ahmet Çelik, yıllardır Özgür Üniversite ile alternatif bir eğitim modelini sürdüren Fikret Başkya ile 22 Ekim’de yeni derslerine başlamadan önce ABC Gazetesi için bir söyleşi yaptı. Ahmet Çelik: Özgür Üniversite’de güz dönemi, sizin, ‘Yaratıcı ütopya zamanı: Kapitalizm dahilinde insanlığın bir geleceği yok” başlığını taşıyan dersinizle 22 Ekim Cumartesi başlıyor. İsterseniz genel …

Birgün Gazetesi’nden Can Uğur’un Fikret Başkaya ile röportajı Laiklik konusu Türkiye’nin en kritik meselelerinden biri olmaya devam ediyor. Özellikle geçen haftalarda ‘laikliği kazanacağız’ bildirisi dağıtan Hazirancılara dönük polis saldırısı toplumun geniş kesimlerince tepki gördü. Laiklik mücadelesinin nasıl yürütüleceği, konunun en önemli halkasını oluşturuyor. Gerici ve faşizan uygulamalara karşı laikliği temel alan bir mücadelenin yürütülmesinin önemini, bu alanda yaptığı çalışmalarla bilinen …

                                                                                              “Kim eleştirecek olursa… ‘birlik’ tabusuna karşı günah işliyor demektir”                   Theodor W. Adorno   AKP cephesi ve onun lideri Tayyip Erdoğan, rejimi değiştirme niyetlerini açık ettikleri son bir kaç yılda, sürekli bir Osmanlı güzellemesine baş vuruyorlar. Osmanlı dönemini ve Osmanlı padişahlarını kutsamak için büyük çaba harcıyorlar. Akıllarına gelen her yere ve her şeye bir Osmanlı adı koymak için …

Anti-emperyalist olmanın koşulu anti-kapitalist olmaktır ve kapitalizm emperyalizmdir. Kapitalizm tarih sahnesine çıktığı andan itibaren emperyalistti. Zira yayılma ve genişleme eğilimi ve dinamiği kapitalizmde mündemiçtir (onda içkindir). Dolayısıyla kapitalizmin belirli bir evresinde ortaya çıkmış bir şey değildir. XIX’uncu yüzyılın sonunda tekellerin ortaya çıkmasıyla yeni bir görünüm aldı, XX, yüzyılın sonunda da neoliberalizm/ küreselleşme de denilen yeni bir biçim almış bulunuyor. Velhasıl, …

15 Temmuz 2016 da ‘başarısız’ bir darbe girişimi oldu. Gerçi darbe başarısız oldu ama AKP iktidarının eksiği tamamlayacağından kimse şüphe etmesin! Darbe haberi duyulur duyulmaz bir tek soru soruldu: “Bunu kim yaptı, arkasından kim var?”. Bir Allah’ın kulu da çıkıp “bu ülkede hâlâ neden darbe oluyor?” sorusunu sormuyor… Oysa darbeler TC rejiminin normal halidir, bir istisna değil kuraldır. Zira bu …

Panama belgelerinin açık edilmesiyle ortaya çıkan yoksuzluk skandalı ( vergi kaçırma, “vergi cennetleri”, kara para aklama, servet kaçırma, kaçakçılık, kamu kaynaklarının yağmalanması, spekülasyon, banka sırrı, her türden ahlaksızlık, vb.) aslında buz dağının yüze çıkan kısmı, ormanı gizleyen ağaçtır…  Yine de o skandalın açık edilmesi, kapitalist çürümenin ne boyutlara ulaştığı hakkında bir fikir veriyor. İnsan havsalasını zorlayan yolsuzluklar (corruption) kapitalist dünya …

Artvin’de,Cerattepe’ de insanlar sermayenin saldırısına karşı yaşam alanlarını savunmak üzere harekete geçtiklerinde, devletin nasıl tepki gösterdiğini dünya-alem görmedi mi? Türkiye’nin önde gelen muhalif aydınlarından Doç. Dr. Fikret Başkaya, “Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto” kitabında “Ezilenlere devlet yakışmaz” diyerek ezilen sınıfların devletle ilişkisi konusunu yeniden tartışmaya açtı.   Ahmet Çelik, Fikret Başkaya ile ABC Gazetesi için iki gün süürecek bir söyleşi gerçekleştirdi. İşte Fikret Başkaya …

Birgün Gazetesi Pazar ekinde Can Uğur’un Fikret Başkaya ile yaptığı röportaj Siyaset bilimci Doç. Dr. Fikret Başkaya ile Türkiye-İsrail anlaşmasından yola çıkarak siyasal İslam’ın emperyalizm ve İsrail’le tarihsel ilişkisini konuştuk. Başkaya “Türkiye’deki Siyasi İslamcıların İsrail karşıtlığı içi boş bir söylemdir. Müslüman Kardeşler’in Türkiye versiyonu olan AKP’nin İsrail karşıtlığı da bir retorikten ibarettir. Filistin’in işgaline ve kolonizasyonuna radikal olarak karşı çıkmadan, …

– CENGİZ KÖSTENLİOĞLU – İnsanlığın bir uygarlık krizi yaşadığı apaçık ortada. Bir yanda sınırsız zenginlik, diğer yanda derin bir yoksulluk ve açlık. Sürekli hale gelen ve yayılma riski taşıyan bölgesel savaş ve çatışmalar toplumları tehdit ediyor. İnsan eliyle oluşan doğa tahribatı giderek şiddetleniyor ve dönülmez eşiğe doğru hızla yol alıyor. İnsanî değerlerde ciddi bir erozyon yaşanıyor. Bu gidişi durdurmak için acilen harekete geçilmesi, kaçınılmaz yıkımı …

Gün Zileli: Son kitabında (Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto -Nasıl Üretmeli, Nasıl Tüketmeli, Nasıl Yaşamalı?-, Yordam Kitap, 2016) “uygarlık krizi”nden söz ediyorsun. Bu deyimi kullanmak ve özellikle vurgulamak gereğini neden duydun? Eskiden beri tanımı yapılan “kapitalizmin krizi” ile uygarlık krizi arasında bir fark var mı? Fikret Başkaya: Kriz normal durumdan bir sapma demeye gelse de, normale dönüşü de ima eder. O …

Hâlâ umut var tabii. Yalnız sistem dahilinde, sermaye düzeni dahilinde hiçbir sorunu çözemezsin. Kapitalizmden çıkmadan sorun çözmek mümkün değil. Ama ne yapacaksın; mülksüzleştirenleri mülksüzleştireceksin. Üretim ve yaşam araçlarını hırsızların elinden alıp gerçek sahiplerine iade edeceksin. Müşterekler alanına taşıyacak, sosyalleştireceksin. O zaman tabii her şey değişmiş olur. Fikret Başkaya’nın “Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto” adlı kitabı Mayıs 2016 itibariyle Yordam Yayın etiketiyle raflardaki …

“Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto” adıyla yayımladığı son çalışmasında Fikret Başkaya, içine sürüklendiğimiz yıkım tablosundan çıkmanın muhtemel imkânlarını tartışıyor. “Manifesto bir iddia ve perspektiftir” şeklindeki belirlemesini “Neden böyle oldu ve Nasıl başka türlü olabilir?” sorularının yanıtlarıyla temellendiriyor. Başkaya’la kitabı üzerine söyleştik. Erdoğan AYDIN  Fikret Başkaya, hayallerimizi inatla yinelemeye, kapitalizmin yenileyip durduğu vitrinin gerisindeki gerçekliği belirginleştirmeye çalışan çınar ağaçlarımızdan biri. Sadece …

Fikret Başkaya, Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto (Nasıl Üretmeli, Nasıl Tüketmeli, Nasıl Yaşamalı?), Yordam Kitap, 2016     Fikret Başkaya’nın son kitabı, sadece egemen kapitalist sistemi, neo-liberalizmi, kapitalizmin yol açtığı ekolojik yıkımı eleştirmekle kalmıyor, anlayışlarımızla, yaşam tarzımızla, kör inançlarımızla, tüketim alışkanlıklarımızla, aşağılık komplekslerimizle, düşüncesizliklerimizle, sorumsuzluklarımızla, bencilliklerimizle vb. bu yıkıcı sisteme bilmeden de olsa katkıda bulunan bizleri de eleştiriyor. Doğru da …

Suudi Arabistan, anayasası bile olmayan bir mutlak monarşidir ki, dünyada nesli tükenmekte olan dört mutlak monarşiden biridir. Diğer üçü: Brunei, Oman Sultanlığı ve Swaziland’dır.  Velhasıl Orta-Çağ kalıntısı bir devlettir. Göstermelik de olsa bir parlamentosu bile yoktur. Suudi Arabistan bir ulus adı değil bir aile adıdır. Suud Ailesine ait olan anlamındadır.  Ona o adı takan da, Kral Abdül-Aziz İbn-i Suud’dur… Velhasıl,  …

Şeylerin gerçeğine nüfuz etmek, bilince çıkarmak için, “nasıl oldu?” sorusu yeterli değildir. “Neden oldu?” sorusunun da mutlaka sorulması gerekir. Şimdilerde ‘neden’ sorusu pek sorulmuyor! Müslüman-Arap toplumlarının içine sürüklendikleri terör sarmalını, katliamları ve vahşeti anlamak için, geride kalan 60-70 yılda bölgede olup-bitenlerde, emperyalist Batı’nın sorumluluk payını hatırlamak gerekiyor. Zira, geride kalan 60-70 yıllık dönemde emperyalist devletler, Müslüman-Arap toplumlarının  kendi ayakları üstünde …

Emet Değirmenci (ED) : Hocam siz kapitalizme ve çıkış yolarına uzun süredir kafa yoruyorsunuz. Bunun yanında ekolojik krize ilişkin gerçekçi vurgular yapan özgürlükçü Marksist’lerdensiniz. Kapitalizmin yeşili kırmızısı olmaz belki ama ekolojik kriz artık kapitalist yatırımcıları dahi epey düşündürür hale geldi. Örneğin, 20 YY’ın sonundan itibaren sigorta şirketleri küresel iklim değişimine ilişkin birçok riski yüklenmekten kaçınır durumda. Bunun yanında kapitalizm karbon …

Doç. Dr. Fikret Başkaya, Kürt Sorunu ve Kürdistan’da yaşanan olaylar ile ilgili Cihan Haber Ajansı’na (Cihan) açıklamalarda bulundu. Kürt sorununun 90 yıllık bir sorun olduğunu vurgulayan Başkaya, Türkiye’nin, Kürt sorununda yanlış bir yaklaşım içinde olduğunu kaydetti. 1925-1946 arasında orada sıkıyönetim olduğunu ve 1965’e kadar da oraya yabancıların girmesinin yasak olduğunu hatırlatan Başkaya, “Eğer orası Türkiye’nin sınırında olmasaydı da başka bir yerde …

Son dönemdeki faşist tırmanışı ve rejimdeki savrulmayı, sadece Tayyip Erdoğan’ın hırsları ve hezeyanlarıyla açıklamak yaygın bir anlayış halini almış görünüyor. Bu tür bir “anlayış’, realitenin bütünün kavramak için yeterli olmaz. Zira, şeyler, toplumsal olgular ve süreçler hiç bir zaman sadece “görünürlüklerinden” ibaret değildir. Bu günkü durumu anlayabilmek için, geride kalan yaklaşık 15 yılda olup-bitenleri kısaca hatırlamak gerekiyor. Sadece hatırlamak da …

Suriye sorununu çözmek iddiasıyla Cenevre’de toplanacak olan ancak Suriye’nin geleceği için tek alternatif modeli temsil eden Kürtlerin dışlandığı Cenevre toplantısını değerlendiren yazar Fikret Başkaya, ABD başta olmak üzere tüm gerici güçlerin Rojava’daki modelden rahatsız olduklarını ve çözüm istemedikleri için böylesine özgün, orjinal bir modelin masada yer almasını istemediğini söyledi. Kürtlerin, dünyaya model önerecek kadar politize olduğunu dile getiren Başkaya, artık …

Özerklik üniversite için vazgeçilmezdir. O kadar ki, “özerk değilse üniversite değildir” denecektir. Kendi kendini yönetemeyen bir kurum üniversite adını hak etmez… Fakat, devlet ve sermaye karşısında özerklik önemli olmakla birlikte, yeterli değildir. Veya aynı anlama gelmek üzere, özerklik bir şekil sorunundan ibaret değildir. Özerk üniversite, özgür düşünceyi, eleştirel düşünceyi içselleştirmiş,bilim namusuna ve entelektüel dürüstlüğe sahip akademi üyelerini varsayar. Aksi halde, …

Türkiye Cumhuriyeti devleti 90 yıldır Kürtleri katlediyor, insanlık suçu işliyor. Her seferinde katliama bir gerekçe bulunuyor (eşkiya, terörle mücadele, vb). Aslında durumun nüanse edilmesi gerekiyor, zira kelimenin gerçek anlamında bir Cumhuriyet söz konusu değil ve hiç zaman da olmadı. (Tabii bu başka yerlerdekinin matah bir şey olduğu anlamına gelmez). Zaten öyle olmadığını memleketin sahipleri de itiraf ediyor: Devletin ülkesi ve …

Her ne kadar AB’nin temelinin 1957 de Roma Anlaşmasıyla atıldığı bilinse de, asıl temel atma tarihi NATO’nun kurulduğu 1949 dur. Bu günün AB’sinin temeli  Roma’da değil, Washington’da atıldı. İkinci emperyalistler arası savaşın sonunda Avrupa’nın doğusu Sovyetler Birliğinin etkisi altına girmiş, Batısı da savaşta büyük yıkıma ve kan kaybına uğramıştı. Emperyalist savaştan prestijini artırarak çıkan Sovyetler Birliği, Batı Avrupa’nın yoksulluk ve …

Fikret Başkaya’nın 27.12.2015 tarihinde BirGün gazetinde, Can Uğur’a vermiş olduğu röpörtaj. Türkiye’nin izlediği dış politika son zamanlarda en çok tartışılan konuların başında geliyor. Bölgede ve dünyada Türkiye’yi giderek yalnızlaştırdığı söylenen politikaların uzun vadede ortaya nasıl bir tablo çıkartacağı ise bilinmiyor. Türkiye düşünce hayatının önemli isimlerinden Özgür Üniversite kurucusu Fikret Başkaya ile bölgede yaşanan gelişmelerin ne anlama geldiğini ve olası yansımalarını …